Yaklaşık 3,5 yıllık süreç içinde ticari kredilerden ve tüketici kredilerinden pay kapan kredi kartı bakiyesinin toplam krediler içindeki payı %7,4 seviyesine yükselmiş. Bu yükselişin başlangıcı ise Haziran 2022.
Bu hafta yine hepimizi yakından ilgilendiren hatta etkisini ciddi olarak hissettiğimiz bir konudan, bireylerin bankalardan kullanabildiği kredilerden bahsedeceğim.
Bireyler olarak ihtiyaç hâlinde, çeşitli başlıklar altında gerekli şartları sağlamamız hâlinde ayrıca piyasanın elverdiği ölçüde kredi kullanabiliyoruz. Bu krediler tüketici kredisi (konut, taşıt, ihtiyaç) ve kredi kartı şeklinde olabilir. Ayrıca bir de firmaların kullandığı krediler var. Tüm bu kredilerin toplamı bankacılık sektörünün toplam kredilerini oluşturuyor.
Özü itibariyle firmaların kredileri toplam krediler içinde kuşkusuz büyük paya sahiptir. Bu hafta bireysel kredilerin 2019 yıl sonundan bugüne toplam kredilerden aldığı payın seyrine bakacağız. Sonrasında da dikkat çeken noktalara birkaç vurgu yapacağız.
Aşağıdaki tabloda toplam kredilerin içinde kredi türlerinin payı yer almaktadır.
| 12.2019 | 12.2020 | 12.2021 | 03.2022 | 06.2022 | 09.2022 | 12.2022 | 03.2023 | 05.2023 | |
| Tüketici Kredisi
(1) |
17,5 | 18,9 | 15,9 | 14,6 | 14,3 | 14,1 | 14,3 | 14,9 | 15,0 |
| Kredi Kartı
(2) |
4,4 | 4,1 | 4,3 | 4,1 | 4,4 | 5,1 | 5,9 | 6,8 | 7,4 |
| Bireysel Kredi (1+2=3) | 21,9 | 23,0 | 20,1 | 18,7 | 18,6 | 19,2 | 20,2 | 21,7 | 22,4 |
| Ticari Kredi
(4) |
78,1 | 77,0 | 79,9 | 81,3 | 81,4 | 80,8 | 79,8 | 78,3 | 77,6 |
| Toplam Kredi
(3+4) |
100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 |
Kaynak: BDDK
Yaklaşık 3,5 yıllık süreç içinde ticari kredilerden ve tüketici kredilerinden pay kapan kredi kartı bakiyesinin toplam krediler içindeki payı %7,4 seviyesine yükselmiş. Bu yükselişin başlangıcı ise Haziran 2022’den itibaren. Bir taraftan kredi büyümesi ve faizlerine ilişkin bankalara çeşitli yükümlülükler gelirken kredi kartındaki bu hareketlenmenin sebebi ne olabilir? Yanıt aşağıdaki grafiktedir (Sol eksen aylık verileri, sağ eksen yıllık verileri % olarak göstermektedir).
Normal koşullarda bankaların kredi faizlerini uygulama öncesinde TCMB’ye bildirmek koşulu ile belirleme serbestisi var. Ancak bazı kredilerin faizlerini TCMB kendisi belirliyor. Bu faizlerden birisi de kredi kartları faizi. Şimdi grafiği inceleyelim.
Sarı blok şeklinde görünen aylık enflasyon, koyu sarı çizgi kredi kartı aylık normal faizi, kahverengi çizgi ise kredi kartı gecikme faizi. Ekim 2021’den itibaren kredi kartı faizleri aylık enflasyonun altında kalmış. Yıllık bileşik hesaplama açısından bakılırsa doğal olarak durum çok da farklı değil. Mavi dolgu yıllık enflasyonu, açık mavi çizgi kredi kartı yıllık bileşik faizini, lacivert çizgi ise kredi kartı yıllık bileşik gecikme faizini gösteriyor.
Özet: Kredi kartından (nakit dahil) kullanım yapan müşteriler ucuza kaynak temin etmiş. Bu kanalı gören ve ne kadar imkânı olan müşteri var ise bunu kullanmış görünüyor.
