Ülkemizde bir dönem eğitimde fırsat ve imkan eşitliği sayesinde bireyler tabaka değiştirebilmekteydi. Mesela yoksul bir ailenin çocuğu Aziz Sancar olabilmekteydi. Bugün KPSS’den 98 alıp atanamama durumundayken sizce hangi tür tabakadayız?
Toplumsal yapılanmalar hangi ideoloji ile yönetiliyor olursa olsun, tümünde tabakalaşma görülmektedir. Tabakalar arasındaki terminolojiyi belirleyen unsur, o toplumun yönetim tercihinden kaynaklanmaktadır. Hal böyle olunca tabakalaşma mutlak bir eşitsizlik yaratmaktadır.
KUYRUKLARDA EŞİTLENEN YENİ TÜRKİYE’YE GEÇMEDEN ÖNCE
Max Weber tabakalaşmanın 3 şekilde tespit edilebileceğini belirtmiştir;
-bireyin gördüğü saygınlık veya değersizlik
-bireyin sahip olduğu iktidar alanı veya bu alan dışına itilmesi
-bireyin ekonomik erişim fırsatı veya kısıtlamasının tespit edilmesi
Weber ekonomik gelirin, grupları tabakalaştırmadaki önemini, tıpkı Giddens gibi, toplumların ekonomik refahının, ülkedeki ekonomik dağılımın eşitliği ile ilişkilendirerek vurgulamıştır. Yine bu durumun tersi de geçerlidir; toplumlar ne kadar ekonomik sıkıntı içerisinde olursa, ülkedeki ekonomik dağılım da belli grupları daha avantajlı kılarken, bu gruplar dışında kalanı da dezavantajlı hale getirmiştir.
TABAKALAŞMA DEMİŞKEN, HATIRLAMAK ADINA
Tabaklaşmalar arasındaki mesafenin fazlalığı toplumsal ve milli birliğinin oluşmasının önündeki en büyük engeldir.
Toplumsal tabakalaşmanın 3 biçiminden söz edilmektedir;
1. Kapalı tabakalaşma biçimi olarak kast/varna
2. Yarı açık tabakalaşma biçimi olarak zümre
3. Açık tabakalaşma biçimi olarak sınıf
KAPALI TABAKALAŞMA BİÇİMİ OLARAK KAST/VARNA
Kapalı toplumsal tabakalaşmayı en belirgin biçimde yaşayan Hindistan’daki kast/varna sistemidir. Kast kelime anlamı olarak Latin dilinde ırk/soy anlamına gelir. Hint kültürüyle bilinen, meslek esasına dayalı sınıf ayrımı sistemi olarak da ifade edilebilir.
KAST SİSTEMİ’Nİ AYAKTA TUTAN EN ÖNEMLİ ETMEN ‘VARNA’ ÖĞRETİSİ
Varna, Sanskritçe bir kelimedir. “Sınıf, statü, renk” anlamlarına gelmektedir. Sistem içerisinde dört çeşit Varna yer almaktadır;
1- Brahmanlar; en üst sınıfı temsil ediyor. Kendi kutsal kitapları olan Veda’ları inceleyen ve yorumlayan kişiler. Aynı zamanda kendi dinlerinin eğitim ve öğretim durumlarıyla uğraşmakla görevli kişilerdir. Bu katman, 30-35 yıl sonra inzivaya çekiliyor, kendilerini felsefi ve dini düşüncelere vermektedirler.
2- Kşatriyalar; önemli asker ve yöneticilerin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Brahman inanışına göre Kşatriya sınıfı Brahman sınıfının himayesi altında olmadan refah ve neşeyi bulamazlar. Brahmanlar da, Kşatriyalar olmadan yükselme sağlayamazlar.
3- Vayşiya; ticaretle ve ziraat ile ilgilenen sınıftır. Bu sınıf bütün üretim işlerinden sorumlu tutulmaktadır. Ticaret ve ziraat ile uğraşmak, sadaka vermek, kutsal kitapları okumak Vaishya sınıfının görevleri arasında sayılmaktadır. Genel olarak orta halli tüccarlar sınıfı olarak da nitelendirilmektedir.
4- Sudralar; en ağır işleri yapmakla görevli olan ve kendisinden yukarıda olan üst kast mensupları için çalışmak zorunda olan sınıf. Bu sınıfta yer alan insanlar tüm haklardan yoksundur ve ‘köle’ olarak ifade edilirler. Bu kasta karşı yüksek kastlardan din adına yapılan her türlü zulüm kabul edilir ve meşru sayılır. Genel olarak köylülerin oluşturduğu sınıfa Sudralar adı verilir.
YARI AÇIK TABAKALAŞMA BİÇİMİ OLARAK ZÜMRE
Zümre sistemi Ortaçağ Avrupa’sında 8-18.yy arasında görülen sistemdir. Yine kast sisteminde olduğu gibi kendi alt tabakaları vardır.
1- Soylular; yönetim, ülke savunması ve yargının hakimidir.
2- Rahipler; halkın dinsel ihtiyacına cevap veren sınıftır.
3- Köylüler; diğer sınıflara hizmet verenlerdir.
Bu alt tabakalarda kendi içlerinde alt tabaklara ayrılmaktadır. Tabakalar arası geçiş zor olsada teknik olarak mümkündür. Sendikaların çekirdeğini oluşturan, ilk meslek örgütleri olan loncalar bu dönemde kurulmuştur. Bu toplumlardaki tabakalaşma sistemleri dini değerlerin ve geleneklerin etkisi altındadır.
AÇIK TABAKALAŞMA BİÇİMİ OLARAK SINIF
Açık tabakalaşma sistemi, sanayileşmiş toplumlara özgüdür. Tabakalar arası geçişin demokratik kurallara göre serbest olduğu tabakalaşma biçimidir. Demokrasinin gelişmesi, açık tabakalaşma sisteminin hızlandırıcıdırır. Yani bir ülke ne kadar demokratik ise o kadar açık tabakalaşma biçiminde tabakalaşır.
Toplumsal tabakalaşmanın başka bir biçimi toplumsal sınıflardır. Modern toplumlarda tabaklaşmadan değil sınıf ve sınıflaşmadan bahsedilir.
Ülkemizde bir dönem olan, eğitimde fırsat ve imkan eşitliği ile meslek edinme hakları sayesinde bireyler, istek, çaba ve yetenekleri oranında tabaka değiştirebilmekteydi. Mesela yoksul bir ailenin çocuğu okuyarak Aziz Sancar gibi bir bilim adamı olabilmekteydi. Bugün ise KPSS’den 98 alıp atanamama durumunun içindeyken sizce hangi tür tabakadayız?
KUYRUKLARDA EŞİTLENEN YENİ TÜRKİYE
Demokrasinin araçsal olarak kullanıldığı günümüz Türkiye’sinde, toplumsal tabakalaşma kuyruklarda eşitlenmektedir. Weber’in de dediği gibi, ekonomik erişimimize uygun olarak kimimiz yağ kuyruklarını beklerken, kimimiz ise benzin kuyruklarında beklemekteyiz. Kuyruklarda bizi eşitleyenlere selam olsun. Bir gün gelecek ve o gün zenginlikte eşitlenmiş bir Türkiye’ye uyanacağız.
