Çay dünya çapında en çok tüketilen içeceklerden biridir ve çeşitli şekillerde mevcuttur ve içerdiği antioksidan düzeylerine, uygulanan fermantasyon derecesine bağlı olarak üç ana formda mevcuttur: Yeşil çay, Oolong çay ve Siyah çay. Yeşil çay ise diğer çay türlerine göre antioksidanlar bakımından daha zengindir, ve yeşil çayın pek çok hastalığa karşı koruyucu etkisi artık bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir.
Çok sayıda çalışma, çayın hafıza ve bilişsel fonksiyonların korunması ve iyileştirilmesi, kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi, kansere karşı koruyucu olması, obezite tedavisine yardımcı etkisi dahil olmak üzere çeşitli sağlık yararlarına sahip olduğunu göstermiştir. Bu nedenle yeşil çaya dünyanın en özel içeceklerinden biridir dememiz hiç de abartılı olmaz.
YAŞLANMAYA KARŞI YEŞIL ÇAYÇay polifenoller, kafein, mineraller ve eser miktarda vitamin, amino asit ve karbonhidrattan oluşur. Çayın bu bileşimi, onu üretmek için kullanılan fermantasyon işlemine bağlı olarak değişir. Yeşil çayda bulunan fitokimyasalların merkezi sinir sistemini uyardığı ve insanlarda genel sağlığı koruduğu bilinmektedir. Cilt yaşlanması, ultraviyole (UV) radyasyona kronik maruz kalma (fotoyaşlanma) gibi çevresel hasarın yanı sıra, biyolojik yaşlanmanın eşilk ettiği karmaşık bir süreçtir. UV ışınlar, doğrudan veya dolaylı olarak reaktif oksijen türlerinin (ROS) ve reaktif nitrojen türlerinin (RNS) üretiminin artmasıyla ciltte hasara , erken yaşlanmaya ve cilt kanserine neden olabilir.
Yeşil çayda bulunan fitokimyasallar ise, vücudumuzda aşırı üretilen ROS ve RNS'yi etkisiz hâle getirebilecek ve böylece fotoyaşlanmanın etkisini azaltabilecek güçlü bir antioksidan kaynağıdır. Çeşitli çalışmalar, yeşil çay takviyesinin kollajen ve elastin lif içeriğini arttırdığını ve ciltte kollajen parçalayıcı enzim (MMP-3) üretimini baskılayarak kırışıklık önleyici etki sağladığını göstermektedir.
YEŞİL ÇAY VE ALZHEİMERSon dönemde yapılan çalışmalar, düzenli olarak tüketilen yeşil çayın alzeimer oluşumuna, unutkanlığa ve bunamaya sebep olan beyin fonksiyonlarındaki bozukluğa karşı koruyucu olduğunu göstermekte..
Yapılan pek çok araştırmada yeşil çay ve Alzheimer hastalığı arasında bir bağlantı bulunmuştur. Yeşil çayda bulunan antioksidanların (kanser karşıtları) nörodejeneratif (sinir hücrelerindeki yıpranma) rahatsızlıkların önlenmesinde önemli bir rölü vardır. Yeşil çay polifenollerinin farklı antioksidan enzimlerin salınımını arttırabildiği ve DNA oksidatif hasarını engelleyebildiği bilinmektedir. Giderek artan kanıtlar, yeşil çayın Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere nörodejeneratif hastalıklara aracılık etmede potansiyel bir ajan olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Yeşil çayda bol miktarda bulunan bir kateşin olan EGCG (Epigallocatechin Gallate) 'nin, nörotoksisiteyi (nörolojik iltihaplanma) baskılar. Yapılan bir çalışmada ise, araştırmacılar üç yüzden fazla makaleyi taramışlar ve Alzheimer’ın önlenmesine yardımcı olacak, gelecek vaat eden sekiz etkenden birinin yeşil çay olduğu sonucuna varmışlardır (diğer yedi tanesi sarımsak, kurkumin, melatonin, resveratrol, Gingko biloba, C ve E vitaminidir) .
Yeşil çay aynı zaman da mutluluk ile yakından ilintili olan temel beyin kimyasallarından dopaminin salgılanmasını da tetikler. Dopamin beynin temel zevk ve ödül düzenleyicisidir ve yeşil çay içildiğinde salgılanan dopamin büyük oranda mutluluk hissine katkıda bulunur.
Yapılan başka bir çalışmada, yeşil çay polifenollerinin, hem Azheimer hem de Parkinson hastalığı üzerindeki nörokoruyucu (sinirleri koruyucu) işlevi incelenmiştir. Çalışma sonucunda ise, yeşil çayın sindirimi esnasında ortaya çıkan bazı kimyasalların beyin hücre ve sinirlerini yıpranmaya karşı koruduğu saptanmış, beyin ve sinirleri koruyucu özelliği olduğu vurgulanmıştır. 215 denekle yapılan bir başka çalışma, düzenli çay tüketiminin Parkinson hastalığının seviyesini azaltabileceğini öne sürmektedir.
ü
YEŞİL ÇAY KENDİNİZİ İYİ HİSSETMENİZİ SAĞLAYAN DOPAMİNİN SALGILANMASINI SAĞLAR... Yeşil çayda bulunan tanen adlı madde iyi bir ruh hâline ve rahatlama hissine neden olur. Aslında Japonya’da sadece bu maksatla kullanılmaktadır. Tanen, beyin üzerinde sakinleştirici bir etkisi olan ve huzur nörotransmitteri (beyin kimyasalı) de diyebileceğimiz GABA (Gamma Aminobütirik Asit)’nın salgılanmasını sağlar. Stresli durumlarda GABA salgılandığında beyne “sakin ol!” uyarısı verir.Yeşil çay aynı zaman da mutluluk ile yakından ilintili olan temel beyin kimyasallarından dopaminin salgılanmasını da tetikler. Dopamin beynin temel zevk ve ödül düzenleyicisidir ve yeşil çay içildiğinde salgılanan dopamin büyük oranda mutluluk hissine katkıda bulunur. Tanen’in sakinleştirici etkisi, yeşil çay içenlerin daha az “gergin” insanlar olarak tanımlanmalarının temel nedeni olabilir.
KANSER VE YEŞİL ÇAYYaplan bir çalışma, yeşil çay tüketmenin Çin‘deki erkek ve kadınlarda yemek borusu kanser riskini yaklaşık yüzde altmış oranında azalttığını gösteren epidemiyolojik bir incelemenin sonuçlarını yayımlamıştır.
Yapılan yüzlerce yeşil çay araştırması sonucuna göre, yeşil çayın insanlarda görülen kolon, yemek borusu, pankreas, rektum ve mide kanseri türlerini önlemekte etkili olduğu artık günümüzde oldukça kesinleşmiş bir gerçektir.
DÜZENLİ YEŞİL ÇAY KALP HASTALIĞI RİSKİNİZİ AZALTIR..Yapılan çalışmalarda, düzenli yeşil çay tüketiminin kalp damar hastalıklarına yakalanma olasılığını düşürdüğü sonucuna varılmıştır.
Yeşil çayın kolesterol düşürücü etkisi ise hem hayvan hem de insan üzerinde yapılan epidemiyolojik araştırmalarca kanıtlanmıştır.Yeşil çay aynı zamanda vücutta pıhtı ve inmeye sebep olabilen fibrinojen maddesinin de miktarını azalttığı bilinmektedir.
NE KADAR YEŞİL ÇAY TÜKETMELİYİZ?Sağlığımız üzerinde birçok faydalı etkisi olan yeşil çayın düzenli olarak yüksek miktarlarda tüketilmesi bazı yan etkilere (içeriğindeki kafeinden ötürü kalp ritminde istenmeyen artış, yetersiz demir emilimi, anksiyete ve uykusuzluk vb) sebep olabilir. Özellikle yüksek tansiyon hastaları, gebelerin yeşil çay tüketmemesini öneririm. Bunun dışında günde 3 fincana kadar içilen yeşil çay sağlayacağı faydalar açısından son derece yeterli olacaktır. Her zaman olduğu gibi sağlığa faydalı olan şey onu ne kadar tükettiğinizle ilişkilidir.
Sevgiyle,
---
Referanslar- Prasanth MI, et al. A Review of the Role of Green Tea (Camellia sinensis) in Antiphotoaging, Stress Resistance, Neuroprotection, and Autophagy. Nutrients. 2019 Feb 23;11(2):474.
- Afzal O,et al. Green Tea Catechins Attenuate Neurodegenerative Diseases and Cognitive Deficits. Molecules. 2022 Nov 6;27(21):7604.
- Chieng D, Kistler PM. Coffee and tea on cardiovascular disease (CVD) prevention. Trends Cardiovasc Med. 2022 Oct;32(7):399-405.
- Li Y, et al. Effects of Green Tea (-)-Epigallocatechin-3-Gallate (EGCG) on Cardiac Function - A Review of the Therapeutic Mechanism and Potentials. Mini Rev Med Chem. 2022;22(18):2371-2382.
