Kadınların siyasette görünür olmasının, sesinin ve sözünün daha gür duyulmasının yolu yerel düzeyden geçiyor. Bu bağlamda, en küçük yönetsel birim olan muhtarlık kurumu kadınların siyasete giriş kapısıdır.
Mahalleden başlayarak kentimizde, ülkemizde, bölgemizde ve dünyamızda “eşitliğe” her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyuyoruz! Peki mahalleden şehre, köyden kente, yerelden küresele eşitlik nasıl mümkün olur? Yerelden küresele, küreselden yerele eşitliği nasıl inşa edebiliriz ve kalıcı olarak örgütleyebiliriz?
Küresel eşitliğe giden yolun taşları yerelde döşeniyor. Yerel düzeyde sağlanan eşitlik, küresel eşitliğe ilmek ilmek katkı sunuyor. Yerelde eşitlikten, kapsayıcılıktan, çeşitlilikten, insan haklarından ve adaletten bahsediyorsak öncelikle “temsilde eşitlik” ilkesini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Nihayetinde nüfusun yarısının potansiyelini görmezden gelerek veya göz ardı ederek eşitliğin sağlanması ve kapsayıcı bir toplumun inşası mümkün değil.
Şüphesiz yerel siyasetin kalitesi eşit temsille zenginleşiyor ve güçleniyor; kısacası yerel siyasetin kapsayıcılığı artıyor ve daha demokratik bir zemine kavuşuyor.
KÜRESEL SORUNLARA MAHALLİ ÇÖZÜMLER!
Pandemi döneminde -bir kez daha- küresel sorunların çözümünün yerelde olduğunu hep birlikte deneyimledik. Gerek köy muhtarlarının gerekse mahalle muhtarlarının yerel sorunların çözümündeki öncü rolüne defalarca şahit olduk. Mahalle hayatının, komşuluk ilişkilerinin ve dayanışma kültürünün ön plana çıktığı bu dönemde kadın liderlerin çoğalması gerektiğini gözlemledik. Kadın muhtarların mahallelerinde yarattığı katma değerlere ve pratik çözümlere tanık olduk [1].
En nihayetinde, küresel sorunların çözümünün mahalleden geçtiği aşikardır.
EŞİTLİK MAHALLEDE BAŞLAR!
Mahalleler hem eşitliğin inşa edildiği kamusal alanlardır hem de kadınların siyasete giriş kapısıdır. Muhtarlık kurumu insanların her an ulaşabilecekleri, halkla iç içe olan, halka en yakın ve erişilebilir -Türkiye’ye özgü- yönetsel birimlerdir. Partiler üstü bir bakış açısıyla- siyasi partiye bağlı kalmadan- seçilen muhtarlar aynı zamanda yerel demokrasinin mihenk taşıdır.
Unutmayalım, eşitlik mahallede başlar. Kimsenin geride kalmadığı, eşit ve kapsayıcı mahalleler için daha çok kadın muhtar olmalı. Bu eşitliği sağlamak seçmenler olarak bizim de elimizde.
Kadınların siyasette görünür olmasının, sesinin ve sözünün daha gür duyulmasının yolu yerel düzeyden geçiyor. Bu bağlamda, en küçük yönetsel birim olan muhtarlık kurumu kadınların siyasete giriş kapısıdır. Demokrasinin zincirinin ilk halkası ve yerelin kılcal damarı olan muhtarlık kurumlarında kadın temsili çok az. İstatistikler eşit temsilden fersah fersah uzakta olduğumuzu ortaya koyuyor. Türkiye’de kadın muhtar olanı %3, diğer bir deyişle her 100 muhtardan sadece 3’ü kadın. Kadın muhtar oranı bölgesel olarak da değişkenlik arz ediyor. Örneğin, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kadın muhtar oranı %3’ten bile daha az! Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde toplam 36 kadın muhtarı var, yani kadın muhtar oranı sadece %0,6. Doğu Anadolu Bölgesi’nde ise kadınlar sadece %1 oranında muhtarlık kurumlarında temsil ediliyor [2].
Türkiye genelinde kadın muhtar sayısı en yüksek olan iller aynı zamanda nüfusun da en yoğun olduğu iller [3]:
- İstanbul (kadın muhtar oranı %18,5)
- İzmir (kadın muhtar oranı %9,5)
- Ankara (kadın muhtar oranı %8,9)
Rakamların gösterdiği üzere, eşit temsili daha mahallede başlatamıyoruz. Kadın muhtar oranının en yüksek olduğu ilk 3 ilde dahi temsilde eşitlik sağlanamıyor. Dolayısıyla, kadınların kamusal alanlardaki eksik temsil sorunu ilk olarak mahallede ortaya çıkıyor ve halka halka ulusal düzeye kadar tüm kademelere yansıyor.
Durum çok vahim ve kaybedecek zamanımız yok! 2024 yerel seçimlerine 1,5 yıl kaldı. Bugünden itibaren mahalleden başlayarak yerel yönetimlerin tüm kademelerinde (belediye başkanlığı, il genel meclis üyeliği, belediye meclis üyeliği) daha çok kadın aday çıkması, kadınların seçilebilir yerlerden ve sıralardan aday gösterilmesi ve kadın adayların seçilmesi için var gücümüzle çalışmalıyız.
Unutmayalım, eşitlik mahallede başlar. Kimsenin geride kalmadığı, eşit ve kapsayıcı mahalleler için daha çok kadın muhtar olmalı. Bu eşitliği sağlamak seçmenler olarak bizim de elimizde. Önümüzdeki yerel seçimlerde durumu eşitlemek, daha eşit ve kapsayıcı mahallelere bir kapı açmak istiyorsak oyumuzu kadın adaylardan yana kullanmalıyız. Dayanışmayı adım adım örgütlemeliyiz [4].
Ezcümle, yerelden küresele ve küreselden yerele eşitliğin yolu “mahalleden” geçiyor!
Kaynakça
[1] Kaşıkırık, A. ve Dokuzcan, H. (2021). Küresel Sorunlara Mahalli Çözümler: Katılımcı Perspektifle Salgına Dirençli Mahalleler İnşa Etmek. Uluslararası Eşitlik Politikası Dergisi, 1 (1), 20-31. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uepd/issue/68786/1083375
[2] Kaşıkırık, A. (2022). Rol Model Kadınlar: Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Muhtar Kadınlar, EUropean Journal of Managerial Research (EUJMR), 6 (10), 149-164. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eujmr/issue/72389/1128507.
[3] Türkiye Muhtarlar Konfederasyonu, 2021.
[4] Kaşıkırık, A. ve Dokuzcan, H. (2022). Kadınların Yerel Yönetimlere Giriş Kapısı “Muhtarlık” Kurumu: Bir Kapı’da Sen Aç Kampanyası Örneği. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 4-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yykentcevre/issue/72145/1053611.
