Döviz hesapları %11 oranında azaldı ama dolar 18.55 oldu. Hem de deli gibi piyasaya döviz bastıkları halde. Döviz tutana “hain” gözüyle bakmanın hiç bir işe yaramadığı çok net görülmedi mi?
S&P, Türkiye’nin kredi notunu B+ dan B ye indirdi. Sebepleri, TL’nin aşırı kırılganlığı, gevşek para ve maliye politikaları, eksi döviz rezervi. Yıllar önce, dolar üç lira civarındayken bakan Berat ne demişti hatırlıyor musunuz? “Vız gelir, tırıs gider”. Hiç öyle olmadı. Sonraki bakanın “yeni ekonomi modeli”de tüy dikti. Bu not ile Türkiye temerrüt olasılığına iki adım kadar yaklaştı.
Geçen hafta yazmıştım MB’nin faiz indirmesi dövizde sert etkiler yaratmıyor. Çünkü yerli yatırımcı zaten KKM sayesinde Cumhuriyet tarihinin en yüksek döviz mevduatına ulaşmış durumda. Yabancı yatırımcı da yok; TL ürününü satıp koşarak dövizi alıp ülkesine dönsün. Sayın Erdoğan da sadece bu bölümle ilgilenip yıl sonuna kadar faizi 300 baz puan daha düşürüleceğinin sinyalini verdi. Oysa MB son indirimden sonra “indirim bitti” mesajı vermişti. Bundan sonra bizim sıkıntımız yüksek dış borç ve cari açığımızı ödemek için dövize ölümcül bağımlılığımız. Bu not düşüşleri döviz bulma maliyetini inanılmaz artırıyor ve güçleştiriyor.
Türkiye Dış Ticaret Açığı: Ağustos 2022 ayında 11,2 milyar dolar ile Türkiye tarihinin en büyük dış ticaret açığını verdi. Ocak – Ağustos 2022 dönemi, geçen seneye göre %146 artarak 73.5 milyar dolar oldu. Aylar önce dedik yüksek döviz dış ticaret açığını artırır. Senin ürünün ucuz diye üç tane alan on tane almaz. Hatta Avrupa durgunluğu artıkça üç değil, iki alacak. Ama Türkiye dışarıdan aldığı ürünü üç liradan beş liraya çıksa da, üç adet alıyorsa yine üç adet almak zorunda. Yoksa üretimi durur.
Bakın navlun fiyatlarında inanılmaz düşüş var. Çoğu üründe düştü. Ama özellikle hacimli mallarda iki, üç ay önce 15.000 dolar olan fiyat, bugün 4.000 dolara gevşedi. İki yıla yakın süren yüksek navlun fiyatları Avrupa ülkelerini, Uzak Doğu yerine Türkiye’ye yöneltti. Türkiye’de üretim artışına geçti. İhracatın yükselmesinin başlıca sebeplerinden biri olabilir bence. Ancak bugün daha önce de yazdığım gibi ihracatçı şirketler üretim planlarını, Haziran 2022 ayına kadar olan aylık ortalamasının %30 ile %50 si kadar aşağısında tutuyor. İthalatı zaten üretim yapmak zorunluluğumuz yüzünden kısamıyoruz, sürekli artıyor. Navlun fiyatlarının düşmesi daha kaliteli ve daha ucuz ithalat isteğini tetikleyebilir. Navlun ne demek? Geminin yük taşıma ücreti.
Krediler: Haftalık kredi kullanımı azalmaya devam ediyor. 70-80 milyar liralık haftalık ortalamalardan 29 milyar liraya gevşedik. Avrupa her gün biraz daha duruyor. Biz ihracatımızın neredeyse tamamını Avrupa’ya yapıyoruz. Düşen navlun fiyatları ve Avrupa’nın durgunluğu, kredilerin azalması ile ekonomiyi kilitleyebilir. Allah aşkına bırakın “İngiltere, Almanya sürünüyor“ söylemlerini de ülke gerçeklerine dönün. Yüksek maaş zamları ve “bir ay sonra daha pahalı olacak, bugünden alayım” diyen tüketici talebi ile bu işler yürümez.
KKM Hesabı sayesinde banka döviz mevduatlarındaki çözülme sürüyor. Dolar Aralık 2022 sonunda dolar 18.37 lirayı bulduğunda Döviz hesapları 237 milyar dolar üstündeydi. 23 Eylül haftası MB verilerine göre 210 milyar dolara düştü. Döviz hesapları %11 oranında azaldı ama dolar 18.55 oldu. Hem de deli gibi piyasaya döviz bastıkları halde. Döviz tutana “hain” gözüyle bakmanın hiçbir işe yaramadığı çok net görülmedi mi?
PİYASA
ALTIN/ONS: Haftaya 1680 dolar üstünde kalabilirse 1715 dolar seviyelerine kadar alış gelebilir. Orayı kırsa bile 1740 dolar oldukça zor bir yer oldu artık. 1670 doların altında kaldığı müddetçe ilk hedefi 1560 dolar. Sonrası 1450 dolar.
DOLAR ENDEKSİ: 113 puanın üzerinde kalamaması şimdilik sevindirici. Buranın üstünde 121 puan hedefte. Destek 111 ve 109.80 puanda.
ABD 10 YR TAHVİL: “Tahvilde %4 önemli bir direnç. %3.26 destek.”demiştik. %4.01 seviyesini geçemedi. Burası yine direnç . Destekler %3.50 ve %3.26. İkinci destek için ECB’nin Ekim sonu yapacağı faiz kararını beklemek gerekebilir. 100 baz ve üstü faiz artışı, dolar ve dolar ürünlerinin gazını bir miktar alabilir.
DOLAR/TÜRK LİRASI: Eylül ayı sonunda hem Eurobond hem diğer dış borç ödemeleri oldukça yüksek seviyedeydi. Ekim ayının ilk haftası zıplama olmazsa iyi atlattık gibi görünüyor. “Hoplayıver çekirge, zıplayıver çekirge”. Bakalım daha ne kadar zıplayabileceğiz. Dolar tüm dünya paraları karşısında değerlendi. TL karşısındaki değerlenmesi de bundandı. TL, Türkiye’nin kendi dinamiklerinden bir değer kaybı henüz yaşanmadı. Bu hafta destek 18.25, direnç 18,76 ve 19.10. Hedef 20.20 ve 22.70.
Allah aşkına bırakın “İngiltere, Almanya sürünüyor“ söylemlerini de ülke gerçeklerine dönün. Yüksek maaş zamları ve “bir ay sonra daha pahalı olacak, bugünden alayım” diyen tüketici talebi ile bu işler yürümez.
AVRO/DOLAR: Bu hafta 0.96 seviyesini gördü. Burası gerçekten önemli bir destek. ECB nin Ekim ayı sonundaki faiz kararına kadar burası kırılmadan dayanır tahmin ediyorum. Faiz kararı 100 baz ve üstü olursa, FED faiz artışını da 50 baz puanda bırakırsa 0.96 büyük olasılık dip olur. Ben üçününde gerçekleşme olasılığını yüksek görüyorum. Bu hafta 0.99 seviyesinin üstünde kalabilirse 1.02 yine direnç. 0.96 yine direnç.
BITCOIN: “19.650 dolar önemli.” İkinci haftadır üst üste bu önemli desteğin altında haftalık kapanış yaptı. Artık daha dikkatli olmanızı öneririm.
BİST: Yabancılar 23 Eylül haftası 200 milyon dolar çıkış yaptı. Bir önceki ay, 900 milyon dolara yakın giriş yapmışlardı. Bu ay şimdiye kadar ki çıkışları 250 milyon doları buldu. Bu hafta, 3200 puanın üstünde kalabilmesi önemli. Yoksa 2850 puan hedefe girer. Cuma bir miktar alış gelmiş ama pozisyon kapama sanki. ABD borsaları da kritik. Dikkatli takip edilmeli.
D&J: 29.500 puan çok önemli. Bu hafta da altında kalırsa 26.500 puana iner. Tüm borsaları, Türkiye Borsasını da peşinden sürükler.
BRENT: Mart 2022 ayında çoğunluk fiyatını 180-200 dolar olarak tahmin ederken, ben 89 ile 130 dolar arasında kalacağını yazıyordum. 89 doların kırılması halinde dünyayı ciddi bir durgunluk bekliyor olacaktı ve buna sıcak bakmıyordum. Geçen hafta 89 dolar aşağı kırıldı. Bu hafta 89 dolar üstüne çıkamazsa 86 dolar civarında bir destek var ama dayanır mı emin olamadım.
