Putin’in askeri başarısını önümüzdeki günlerde göreceğiz. Fakat kesin olan bir şey varsa Putin, yıllardır başarılamayan ve çok yavaş ilerleyen Ukrayna’yı birleştirmede cok başarılı oldu ve ivmeyi şaşırtıcı bir şekilde artırdı.
ZELENSKİ BAŞKANLIĞINDA UKRAYNA
Seçim kampanyaları sırasında batı yanlısı olacağını söyleyen Zelenski, iktidara geldikten sonra bunu Poroşenko’nun aksine şahin bir tavır almak yerine daha ılımlı bir söylem geliştirerek yaptı. Anlaşılabilir şekilde, en azından savaşın patlak vermesine kadar…
Zelenski, Poroşenko’dan iyi durumda olmayan bir ekonomi devir aldı. Liberal politikalar izleyen Poroşenko döneminde ülke zenginleşiyor gibi görünse de büyüme pek adil dağılmıyordu. Alt ve orta sınıf fakirleşirken, zaten zengin olan kesim daha da zenginleşiyordu.
Zelenski döneminde ise tabana daha çok yayılan bir büyüme dönemi başladı. Ülkenin eğitim seviyesi de yükseldikçe, refah hissedilir şekilde arttı. Her ne kadar oligarkların hükmü güçlü olarak devam etse de genç nesilden çıkan girişimciler Ukrayna ve dünyada başarılı olmaya başladılar.
Savaş öncesi Ukrayna, Avrupa’nın bilgi teknolojisi merkezlerinden biri haline geldi. Mesela dünya çapında tanınan Grammarly isimli yazılım şirketi Ukraynalı girişimci gençler tarafından kuruldu.
Ne yazık ki alt sınıflarda fakirlik hala devam ediyor. Ama sosyal mobilitenin arttığına dair emareler çoğaldı. Bir diğer deyişle alt ve orta kesimden gelen eğitimli kişiler daha üst gelir gruplarında kendilerine yer bulabiliyorlar.
Savaş öncesinde Ukrayna alt yapı yatırımlarına ve inşaat projelerine hız verdi. Türk firmaları da bu aktiviteden kayda değer bir pay alıyorlardı. Aslında bu da gösteriyor ki savaşa kadar göreceli olarak bir güven ve istikrar ortamı oluşmaya başlamıştı.
Zelenski ekonomik olarak ülkeyi geliştirmeye çalışırken ülkenin askeri pozisyonunu da güçlendirmek için çaba harcıyordu çünkü hâlihazırda teçhizatlı bir Ukrayna ordusu yoktu. Amerika Birleşik Devletleri bu fırsatı kaçırmadı, bir yandan NATO’ya alacağız derken diğer yandan oyalama taktiği kullandı. Zelenski aslında Batı’nın bu ikircikli tavrının farkındaydı ve Rusya’yı tamamen karşısına almaktan kaçındı.
Rusya, Ukrayna’ya saldıracak haberleri yayılmaya başladığında bile Zelenski yumuşatıcı faktör olmaya çalıştı. “ABD ve İngiltere niçin bunu kışkırtıyor? Bu ülkede 130 tane ülke temsilciliği var ama 4 ülke vatandaşlarına savaş çığırtkanlığı yapıyor. Kiev’de şu anda herhangi bir tank mı görüyorsunuz? Biz barışçı bir ülkeyiz, lütfen bundan vazgeçin, bizim herhangi bir savaşa niyetimiz yok, biz bir şey beklemiyoruz.” ifadelerini kullanan Zelenski zaten kışkırtmaları yapan batı ülkelerinin ellerini taşın altına koymayacağının farkındaydı.
Zelenski’nin savaşın patlak vermesinden bu yana kamu diplomasisindeki aktifliği Ukraynalılar tarafından takdir ediliyor.
Saldırılan ülke olarak Ukrayna’nın mağduriyeti çok daha talepkâr bir Zelenski’yi karşımıza çıkardı. Ukrayna artık Batı ve genel olarak tüm dünyadan, daha fazla istekte bulunuyor ama elbette bu isteklerin sınırlarını çizmek ve meşruiyetini belirlemek için hassas dengelerin gözetilmesi gerekiyor.
IRKÇI GRUPLAR
Ukrayna’nın batısı ile doğusu arasında ciddi farklılıklar var. Ülkenin batısında aşırı milliyetçi gruplar bulunuyor ve bunların arasında 2. Dünya Savaşı’nda Nazilere destek vermiş gruplar dahi var.
Stepan Andriyoviç Bandera, Yahudilerin ve Polonya asıllıların Ukrayna’dan uzaklaştırılmasını savunan bir Nazi işbirlikçisiydi. Bandera’yı, Sovyet Rusya’ya karşı savaşan Ukrayna’nın özgürlük savaşçısı bir kahramanı olarak kabul eden Banderacılar’ın sayısı Ukrayna’nın batısında azımsanamayacak düzeyde.
Birkaç gün önce Ukrayna’daki Konotop şehrinin belediye başkanı Artem Semenikhin, ABD’nin PBS televizyon kanalına Rusları nasıl ABD’nin onlara verdikleri silahlar ile belediye binasından kovduklarını anlatan bir röportaj verdi. Amerikalılara desteklerinden dolayı teşekkür eden Semenikhin, elinde tuttuğu ABD malı makineli tüfeği sallarken arka planda Bandera’nın kocaman bir portresi var. Bununla da övünüyordu. Röportajı yayınlayan PBS kanalıysa Semenikhin kadar cüretkâr değil, “hassas” davranarak arka plandaki Bandera portresini bulanıklaştırmış!
Ukrayna’nın batısı ile doğusu arasında ciddi farklılıklar var. Ülkenin batısında aşırı milliyetçi gruplar bulunuyor ve bunların arasında 2. Dünya Savaşı’nda Nazilere destek vermiş gruplar dahi var.
Semenikhin, 2015 yılında Nasyonal Sosyalist bir çizgide olan Svobada Partisi’nden belediye başkanı seçildi. Koltuğa oturur oturmaz makam odasının duvarında asılı olan Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko’nun portresini indirip yerine Stepan Bandera’nın portresini astı. Belediye başkanı olduğu Konotop şehrinin bayrağında, Davut yıldızı ve hilâl olduğu için resmi törenlerde şehrin bayrağını kullanmaya karşı çıktı.
Ukrayna’nın bazı oblastlarında ırkçı figürlerin heykellerine rastlamak mümkün. Ukraynalı neo-nazilerin isimleri birçok caddeye verilmiş durumda. Bu durum özellikle ülkede yaşayan Yahudi ve Polonya asıllı Ukraynalılar için endişe verici. Holokost’ta akrabalarını kaybeden bir Yahudi olan Zelenski bile Ukrayna caddelerindeki neo-nazilerin isim ve heykelleri kaldırmayı başaramadı.
Daha çok Ukrayna’nın batısında karşılık gören neo-nazi gruplarının bir kısmı suça da karıştı ve hatta eli silahlı Pravy Sektör, Azov Tugayları gibi gruplar zaman zaman halka da saldırdı.
Bu tür ırkçı grupların bu denli aktif olması Putin’in Ukrayna’yı işgal için dile getirdiği gerekçelerin önde gelenlerinden biri oldu.
VE PUTİN UKRAYNA’YI YARATTI
“Ukrayna’yı neo-nazilerden arındırmak için” saldırıya geçen Vladimir Putin, Ukrayna eski Cumhurbaşkanı Poroşenko’nun şahin bir politika izleyerek gerçekleştiremediği Ukraynalılaşmayı başarmış görünüyor. Ukrayna’da milli bilince ve beraberliğe katkısı herhalde Ukrayna siyasetçilerinin başarmayı hayal bile edemeyecekleri seviyede.
Putin’in askeri olarak bir başarı elde edip edemeyeceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz. Fakat kesin olan bir şey varsa Putin, yıllardır başarılamayan ve çok yavaş ilerleyen Ukrayna’yı birleştirmede cok başarılı oldu ve ivmeyi şaşırtıcı bir şekilde artırdı.
Zelenski’yi ülkesi için kahramanlaştıran bu süreç, Putin’i de Ukrayna halkının milletleşmesindeki rolü ile tarihte önemli bir yere koyacak.
