Avrupa’da her iki dakikada bir çocuk ortadan kayboluyor. Bu istatistik Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 40 saniyede bir olarak kayıtlara geçiyor.
Üyesi olduğum ECPAT (Çocuklara Yönelik Cinsel Sömürüye Son)Türkiye Derneği tarafından geçtiğimiz hafta boyunca kayıp çocuklara dikkat çekmek için bir sosyal medya kampanyası düzenlendi. Her çocuk güvenli bir çocukluğu hak eder sloganıyla yapılan paylaşımlardaki en çarpıcı nokta kuşkusuz Avrupa’da her iki dakikada bir, ABD’de ise her 40 saniyede bir çocuğun kaybolduğuna dair veriydi.
1983 yılında ABD’de dönemin başkanı Ronald Reagan tarafından ilan edilen bu günün temelinde, 25 Mayıs 1979’da New York Soho’da yaşayan 6 yaşındaki Ethan Patz’in okula giderken kaybolması ve bir daha kendisinden haber alınamaması sonrasında oluşan çabalar ve tepkiler yer almaktadır. 2010 yılında ise 25 Mayıs tüm dünyada Uluslararası Kayıp Çocuklar Günü olarak tanınmıştır. Türkiye ilk defa 2010 yılında TBMM’de bir dizi etkinlik düzenleyerek[1] bu günün temasını mavi beyaz çiçekleri olan beni unutma çiçekleri olarak belirlemişti.
25 Mayıs Uluslararası Kayıp Çocuklar Günü’nün asıl amacı, kayıp çocuklar sorununa dikkat çekmek, kayıp çocukların suça itilmeden veya bir suç mağduru olmadan önce bulunması için gösterilen çabalara destek olmaktır. Çocuğu kaybolan ailelere destek vermek, seslerini duyurmak ve çocuklu ailelerde ise farkındalık ve bilinç oluşturmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Adli İstatistik verilerine göre, 2008-2016 yılları arasında resmi olarak kayıp müracaatı yapılan çocuk sayısı 104 bin 531‘di. Kayıp çocukların 59 bin 435’i kız çocuklarından oluşuyordu. TÜİK rakamlarına göre yılda ortalama 10 bin, günde 32 çocuk kaybolmaktadır.
Elimizde daha güncel veri bulunmamaktadır. Çünkü CHP milletvekili Gürsel Tekin’in 2020 yılında yapmış olduğu araştırma ve açıklamaya göre[2], 2016 yılından sonra TÜİK kayıp çocuk verilerini açıklamayı durdurmuştur. Tekin’e göre kaçırılan çocukların önemli bir bölümü suç örgütleri tarafından kullanılırken, uyuşturucu çeteleri dahil bir çok çete tarafından suç geliri elde etmek için kullanılmakta veya suça sürüklenmektedir. Bir başka CHP milletvekili Murat Emir’in CİMER’e 1 Ocak 2014-1 Ocak 2019 yılları arasındaki kayıp çocukların sayısıyla ilgili yaptığı başvuruya İç İşleri Bakanlığı tarafından verilen yanıtta[3] sadece kayıp çocukların %99’unun bulunduğu belirtilerek, talep edilen kesin kayıp sayısı verilmemiştir.
TÜİK tarafından güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuk istatistikleri incelendiğinde[4], 2020 yılında çocukların karıştığı olay sayısı 540 bin 803 olup, bu olayların %37,9’unda mağdur, %25,3’ünde suça sürüklenmiş, %18,5’inde kabahat işlemiş fail konumundadır.
Bazen büyük siyaset anlatılarının içinde görmezden gelinen kategorilerden biri olarak çocuklar, özellikle ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik kriz ve milyonlarca düzenli/düzensiz sığınmacı dalgasından en fazla etkilenen sosyal grupların başında gelmektedir. 15 Temmuz sonrası olağanüstü ortamın ve pandeminin etkisi altında sivil toplum içindeki insan hakları, kadın hakları ve çocuk hakları alanındaki örgütlerin gücü ve etkinlik alanı giderek sınırlandırılmıştır. Sivil toplum alanında gözlenen bu gelişmeler çocukların sivil alandaki korunmasını zayıflatmıştır.
Türkiye her ne kadar çocukların cinsel sömürüsüyle mücadele konusunda hazırlanmış bir dizi uluslararası belgeye imza atmış olsa bile, çocukların cinsel istismarına ilişkin herhangi bir ulusal eylem planına sahip değildir.
Ülkenin içinde bulunduğu koşulların getirdiği güvenlik açığı, ekonomik eşitsizlikler, aşırı yoksulluk hem yerleşik hem de sığınmacı çocukları her türlü cinsel ve ekonomik sömürüye açık hale getirmektedir. Türkiye her ne kadar çocukların cinsel sömürüsüyle mücadele konusunda hazırlanmış bir dizi uluslararası belgeye imza atmış olsa bile, çocukların cinsel istismarına ilişkin herhangi bir ulusal eylem planına sahip değildir.
TÜİK’in kayıp çocuklarla ilgili verileri tekrar yayınlamaya başlaması ve kayıp çocukların Türkiye gündemine yeniden girmesi gerekmektedir. Tekin’in de altını çizdiği, Kayıp Çocuklar Ulusal Veri Sisteminin kurulması ve kayıp çocuk vakalarının detaylı şekilde araştırılması sağlanmalıdır. Kayıp çocukların sayısının, illere göre dağılımının, cinsiyet ve yaş gruplarına göre dağılımının belirlenmesi, ailelerin sürece dahil edilmesi ve çocukların her türlü taciz, sömürü ve suça itilme durumundan bir an önce kurtarılması hamasete dayalı siyaset anlayışına feda edilemeyecek kadar önemlidir.
—
[1] 25 Mayıs Dünya Kayıp Çocuklar Günü TBMM’de İlk Kez Düzenlenecek Etkinlikle Tanıtılacak, Haberler.com, Erişim adresi: https://www.haberler.com/guncel/25-mayis-dunya-kayip-cocuklar-gunu-haberi/ Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022
[2] En Az 104 Bin Çocuk Kayıp: TÜİK Verileri Açıklamayı Neden Durdurdu?, Sözcü Gazetesi, 03 Şubat 2022 ve CHP’li Tekin’den Kayıp Çocuk Çağrısı: Yüce Meclis’in Bu Duruma Kayıtsız Kalması Düşünülemez, Politikyol, 4 Şubat 2022, Erişim adresi: https://www.politikyol.com/chpli-tekinden-kayip-cocuk-cagrisi-yuce-meclisin-bu-duruma-kayitsiz-kalmasi-dusunulemez/ Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022
[3] CHP Kayıp Çocuk Sayısını Sordu, Bakanlık Bulunanları Açıkladı, Bianet, Erişim adresi: https://m.bianet.org/bianet/insan-haklari/213532-chp-kayip-cocuk-sayisini-sordu-bakanlik-bulunanlari-acikladiErişim tarihi: 26 Mayıs 2022
[4] TÜİK, Güvenlik Birimlerine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri-2020, Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Guvenlik-Birimine-Gelen-veya-Getirilen-Cocuk-Istatistikleri-2020-37200 Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022
