Terör ve turizm

Türkiye’nin elinde büyük bir turizm rezervi mevcuttur. Bu kıymetli hazinenin, katlanarak daha büyük bir gelir kaynağına dönüştürülmesi; iç güvenlikte sağlam, dış politikada ise doğru hamlelerle tezahür edeceği veriler ışığında su götürmez bir gerçekliktir.

Geçtiğimiz hafta İstiklal Caddesi’nde yaşanan ve altı kişinin hayatını kaybettiği, 81 kişinin ise yaralandığı terör saldırısı, dünya medyasında da yer bulurken, ABD’nin ünlü gazetelerinden New York Times’ın haberle ilgili paylaştığı sosyal medya yorumu, büyük tepki çekmiştir. New York Times’ın paylaşımında, “Her yıl dünyanın dört bir yanından Türkiye’yi ziyaret eden on milyonlarca turistin çoğu, Pazar günkü bombalamanın gerçekleştiği bölgede vakit geçiriyor” ifadeleri kullanılırken tepki çeken açıklamaya karşı pek çok sosyal medya kullanıcısı; orada yalnızca turistlerin olmadığını belirterek bu yaklaşımın gazetecilikle örtüşmediğini dile getirmiştir.

Paylaşımın Türkiye’nin turizm değerlerine yönelik bir saldırı olduğu yorumunu yapanlarla birlikte her yıl dünyanın dört bir yanından New York’u ziyaret eden on milyonlarca turistin çoğunun, 11 Eylül saldırılarının gerçekleştiği bölgede vakit geçirdiğini hatırlatırsak New York Times’ın 11 Eylül saldırılarına karşı tutumu yine aynı olur muydu? Doğrusu merak konusudur…

Son yıllarda hızlı bir gelişim ağı gösteren turizm sektörü, gerek gelişmiş ülkeler gerekse gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri için bir önem arz etmektedir. Uluslararası turizm, son 30 yıl içerisinde ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Dolayısıyla artan turizm talebi olumlu etkenlerle yükseldiği gibi olumsuz unsurlardan da yüksek oranda etkilenmektedir. Bu olumsuz ögelerin başında terör olayları gelmektedir.

Sosyal medyanın dünya çapındaki kullanımının artmasıyla beraber bilginin dijital ortamlarda hızla hareket etmesi, yaşananların anında paylaşılarak yayılması “Prosumer” adı verilen yeni bir tüketici profilini ortaya çıkarmıştır. İngilizce Producer(üretici) ve Consumer(tüketici) kelimelerinin birleşiminden oluşan bu yeni profil, kullandığı ürün ya da hizmetle alakalı tecrübe ve görüşlerini dijital ortamlarda paylaşarak diğer tüketiciler üzerinde etkiler bırakmaktadır.

Bu tüketici profilinin özellikle turizm üzerinde ciddi bir etki alanı oluşturması tahmin edilmektedir. Zira terör olayları ve benzeri gelişmeler, Prosumer adı verilen bu yeni tüketici profilleri ile sosyal medyada hızlı bir şekilde yayılabildiğinden, terör kaynaklı korku ve endişe ortamının hızı da arttığından, önemli turizm bölgelerinde gerçekleşebilecek olaylar sonucunda bölgenin imajı da olumsuz etkilenebilmektedir. Keza terör olayları sonucunda hükümetler tarafından uygulanan ve habere erişim özgürlüğün kısıtlandığına dair tartışmaları beraberinde getiren internet erişim bandının sınırlandırılması özellikle Prosumer’a yönelik bir hamledir.

Terör eylemleri, kitleler üzerinde daha fazla etki alanı oluşturmak adına yabancıların ön planda bulunduğu sektörlerden; turizm, dış ticaret ve yabancı yatırımları hedef alarak ekonomiye olumsuz bir hava ve hükümetlere siyasi baskı unsuru yaratmayı amaçlamaktadır.

Dolayısıyla güvenlik algısı büyük önem taşımaktadır. Zira terör olayları neticesinden doğan risk, turizm bölgelerine karşı olumsuz algıların doğmasına neden olmaktadır. Konuyla alakalı yapılan çalışmalar, (Sandler ve Enders-2008 ile Enders ve Olson -2012) gelişmekte olan ve ekonomisi içerisinde turizmin önemli bir paya sahip olduğu ülkelerin terörden daha fazla etkilendiğini ortaya koymuştur.

Bu durumun temel sebebi ise; bu ülkelerin ekonomilerini çeşitlendiren etkenlerin gelişmiş ülkelere nazaran daha zayıf kalmasıdır. Zira bu tarz ekonomilerdeki terör nedeniyle turizm sektöründe meydana gelen ani daralmalar, sektörün yüksek çarpan etkisi göstermesi sebebiyle ilk olarak turizm gelirleri üzerinde daha sonrasında da genel ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkiler gösterebilmektedir.

Konuyla alakalı yapılan çalışmalar, (Sandler ve Enders-2008 ile Enders ve Olson -2012) gelişmekte olan ve ekonomisi içerisinde turizmin önemli bir paya sahip olduğu ülkelerin terörden daha fazla etkilendiğini ortaya koymuştur.

Türkiye doğal güzellikleri ve tarihi mirası ile her geçen yıl turizm sektörünün cazip ülkelerinden biri olmaya devam etmektedir. Konuyla alakalı resmi rakamlara bakılacak olursa; 1999 yılında 6,8 milyon kişi Türkiye’yi ziyaret ederken devamını izleyen yıllarda bu oranda sürekli artış görülürken 2006 yılında ise yaklaşık %6,7 oranında bir düşüşle 18.9 milyon kişilik bir turist hareketliliği görülmektedir. 2006 yılında görülen bu turizm düşüşü; kuş gribi vakası, papaz cinayeti, İran-ABD arasında yükselen gerginlik ve terör olayları olarak değerlendirilmektedir.

Türkiye’deki turizm oranındaki bir başka düşüş ise 2015-2016 yılları arasında gerçekleşmiştir. BBC’nin yorumuyla bu düşüşün sebebi; 2015 yılının Kasım ayında Rus jetinin düşürülmesinden sonra Türkiye ile Rusya arasında yaşanan gerilim ve 2016 yılının yaz aylarında Rus turist sayısındaki düşüşten kaynaklanmıştır. 2015 yılında Türkiye’yi 39,4 milyon kadar turist ziyaret ederken bu oran 2016 yılında 30,3 milyona düşmüştür. Tüm bunların dışında son yirmi yılda gelen turist sayısında ortalama 5.6 katlık bir artış yaşanmıştır. ( Ayrıntılı bilgi için bakınız: Serhat Alpağut, Terör, Turizm ve Ekonomik Büyüme: Türkiye ve Akdeniz Havzası Ülkeleri Üzerine İncelemeler, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, 2022)

Türkiye’nin elinde büyük bir turizm rezervi mevcuttur. Bu kıymetli hazinenin, katlanarak daha büyük bir gelir kaynağına dönüştürülmesi; iç güvenlikte sağlam, dış politikada ise doğru hamlelerle tezahür edeceği veriler ışığında su götürmez bir gerçekliktir.