6 Şubat depremlerinin Türkiye ekonomisinde yarattığı zarara yönelik Patrick Anderson, Gülseren Mutlu ve benim yaptığım yaptığı çalışmada maliyet 102,9 Milyar dolar. Bu rakam deprem sonrası hükümetin, güvenilir medyanın ve inşaat uzmanlarının verilerine dayanıyor
6 Şubat depremlerinin Türkiye ekonomisinde yarattığı zarar için çeşitli tahminler ve rakamlar paylaşıldı. Dünya Bankası’ndan yatırım bankası JP Morgan’a çeşitli kurumlar yaptıkları bazı tahmini hesapları kamuoyunun bilgisine sundu. Bunlar daha çok Türkiye’nin gayrisafi milli hasılası üzerinden varılan tahmini rakamlardı.
Ama hiçbir kurum bir ekonomik zarar hesabı çalışması ya da raporlaması yapmadı. Ben ve iki ekonomist meslektaşım (Patrick Anderson ve Dr. Gülseren Mutlu) ciddi bir çalışma ile depremlerin Türkiye ekonomisinde sebep olduğu zararı genel kabul gören ekonomik metotlar ile hesapladık ve bunu bir rapor hâlinde yayınladık. Yazdığımız raporu ve çalışmamızın sonuçlarını Türkiye Cumhuriyeti Washington Büyükelçiliği nezdinde yetkililer ile de paylaştık. İlgili okurlarımız bu çalışmaya ve rapora şu web adresinden ulaşabilir: (https://www.aeg1.com/turkiye-syria-earthquakes-assessment/).
Raporun amacı Şubat 2023 depremlerinde hasar gören konutların, yolların, okulların, hastanelerin ve altyapının yeniden inşası için gerekli finansman ölçeğini tahmin etmekti. Ekonomik kayıp tahminimiz dahil edilen bölgede doğrudan etkilenen insanların kayıp gelirlerini de içerir.
Yaptığımız ekonomik çalışma ile depremin 102,9 milyar dolarlık bir zarara neden olduğunu hesapladık. Aşağıdaki tabloda hesaplamalarımızın ana kategorilerini bulacaksınız. Yaptığımız çalışmaya göre yıkılan ya da hasar alan evlerin, işletme ve ticari binaların, endüstriyel tesislerin, hükümet binalarının, okulların ve hastanelerin ekonomiye toplam zararı 79,2 milyar dolar olarak hesaplanmıştır.
Ekonomik kayıp tahminimiz depremin hemen ardından Türk hükümeti ve özel kuruluşlar tarafından sağlanan kurtarma ve afet yardımını veya uluslararası afet yardımını içermez. Bu nedenle depremin toplam maliyeti burada verilen yeniden yapılanma tahminlerinden çok daha yüksektir.
Depremlerin ulaşım, yollar ve iletişim gibi altyapıda oluşturduğu zarar 5,6 milyar dolardır. Arabalar, taşıtlar ve ana kalem dayanıklı tüketici ürünleri hasarı 1,7 milyar dolar olarak tahmin edilmiştir. 11 kentten oluşan bölge halkının gelir kaybının da ekonomiye etkisini 16,4 milyar dolar olarak hesapladık. Raporun sonundaki tablolarda ekonomik modellerimizde kullandığımız dataları ve varsayımlarımızı görebilirsiniz: (https://www.andersoneconomicgroup.com/wp-content/uploads/2023/03/AEG-Estimate-Earthquake-Damage-March10-2023.pdf).
Yaptığımız çalışmada kullandığımız dataların birincil kaynakları Türk hükümeti tarafından depremden bir hafta sonra yapılan hasarlı binalara ilişkin değerlendirmeler ve depremden üç hafta sonra yapılan ikinci bir değerlendirmedir. Ayrıca yolların, okulların ve hastanelerin kaybına ilişkin bağımsız değerlendirmelere, inşaat ve emlak uzmanlarına ve güvenilirliği olan medyaya da güvendik. Yalnızca Türkiye’nin etkilenen bölgesindeki doğrudan ekonomik zararlar sayılmıştır. Buna yıkılan ya da ağır ve orta hasarlı konutlar, okullar, hastaneler ve iş ve hükümet binaları; yıkılmış ya da ciddi hasar almış köprüler, caddeler ve yollar ve bölge ekonomisi için önemli olan diğer altyapı kayıpları da dahildir.
Ekonomik kayıp tahminimiz depremin hemen ardından Türk hükümeti ve özel kuruluşlar tarafından sağlanan kurtarma ve afet yardımını veya uluslararası afet yardımını içermez. Bu nedenle depremin toplam maliyeti burada verilen yeniden yapılanma tahminlerinden çok daha yüksektir.
Bu değerlendirmemizi raporu yazdığımız zaman itibari ile elimizde olan dataya dayanarak yaptık. Çalışmamızın sınırlarını raporda “limitations” bölümünde açık bir şekilde yazdık. Hasarın tam resmi ve bölge hane halkının ekonomik durumu yeniden yapılanma çalışmaları başladığında daha netlik kazanacaktır. Umudumuz bu değerlendirmemizin ulusal ve uluslararası yetkililerin ve yardım örgütlerinin planlama ve gereken finansal yardım çalışmaları için destek olmasıdır.
