Orta Doğu'da yıllardır süregelen İsrail-Filistin çatışması bölgeyi, insani trajedinin yaşandığı bir coğrafya haline dönüştürmüştür. Yaşanan son gelişmelerle birlikte İsrail'in Filistin'deki bir hastaneyi vurması, sivil halkın sağlık hizmetlerine erişimini tehlikeye attığı gibi aynı zamanda uluslararası hukuka ve insan haklarına olan saygıyı da sorgulatır bir tablo ortaya koymuştur.
İsrail'in hastane saldırısı, tüm dünya için büyük bir insanlık felaketi olarak tarihe geçmiştir. Bu tür bir eylem, insani yardım kuruluşlarının ve sağlık personelinin çalışmasını engellemekte ve sivil halkın tıbbi yardım almasını zorlaştırmaktadır. Filistin'deki hastaneler, bu çatışmanın en yoğun yaşandığı bölgelerde bulunduğu gibi bu hastanelerin zarar görmesi, zaten zor durumda olan bir toplumu daha da zor bir duruma düşürmektedir.
İsrail'in bir hastaneyi bombalaması, uluslararası hukuka açık bir ihlaldir. Cenevre Sözleşmeleri, savaş durumlarında hastanelerin ve sağlık personelinin korunmasını sağlarken bu anlaşmalar, sivillerin ve hastanelerin hedef alınmasını kesin bir şekilde yasaklamaktadır. İnsan hakları savunucuları ve uluslararası toplum, İsrail'in bu tür eylemlerini kuvvetle kınamaktadır. Bir hastanenin vurulması, sadece hastane çalışanları için bir tehlike oluşturmaz, aynı zamanda çevredeki toplulukların sağlığı için de büyük bir tehdittir. Bu olaylar, taraflar arasında sürdürülebilir bir barış ortamına zarar vermektedir.
İnsanlık tarihi boyunca, savaşlar kaçınılmaz bir gerçeklik olmuştur. Farklı nedenlerle çıkabilen savaşlar, uluslararası ilişkilerin karmaşıklığını yansıtır ve genellikle büyük felaketlere yol açmaktadır. Bu tarz felaketlerin hasarlarını en aza indirmek için ise bir savaş hukuku kapsamı yürütülmektedir. Savaş hukuku, uluslararası ilişkilerin temel bir unsuru olarak karşımıza çıkarken savaş ve çatışma durumlarında, insan haklarının korunması ve uluslararası barışın sürdürülmesini amaçlamaktadır. Aynı zamanda "uluslararası insancıl hukuk" olarak da adlandırılan bu alan, savaşların ve silahlı çatışmaların sivil nüfusa, esirlere ve diğer korumasız kişilere etkilerini sınırlamayı hedef edinirken insan haklarının yanında insan onurunun da savaş koşullarında korunmasını sağlamaktadır.
Esasında savaş hukukunun temelleri oldukça eski dönemlere dayanmaktadır. Antik Roma döneminden itibaren, savaşın kurallara tabi olması gerektiği fikri ortaya çıkmıştır. Ancak, modern savaş hukuku anlayışı, 19. yüzyılın sonlarına doğru uluslararası toplum tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. 1864 yılında Cenevre Sözleşmesi, savaş sırasında yaralıların ve savaş esirlerinin korunmasını hedeflerken bu sözleşme, daha sonrasında 1907 ve 1949 Cenevre Sözleşmeleri ile güncellenerek genişletilmiştir. Savaş hukuku, askeri operasyonların sadece askeri hedeflere yönelik olmasını belirtirken siviller, sivil altyapı ve diğer korumasız nesneler, savaş hukuku kapsamında doğrudan hedef alınmamaktadır. Savaş hukukuna göre; siviller ile askerler ve askeri hedefler arasında kesin bir ayrım yapılmalı ve sivil alan, herhangi bir silahlı çatışma sırasında korunmalıdır. Askeri harekatların zararları, beklenen askeri yarar ile orantılı olmalıdır. Aşırı güç kullanımı ve sivil kayıplarının gereksiz yere artırılması engellenmeli, esirler, tutsaklar ve siviller, insan onuruna saygı gösterilerek muamele görmelidir. İşkence, kötü muamele ve keyfi infazlar yasaklanmalıdır.
Savaş hukuku, günümüz uluslararası ilişkilerinde büyük bir öneme sahiptir. Silahlı çatışmaların arttığı bir dönemde, savaş hukuku, sivil nüfusun korunması ve insancıl koşulların sağlanması açısından kritik bir rol oynamaktadır. Uluslararası Ceza Mahkemesi gibi kurumlar, savaş suçları ve insan hakları ihlalleri konularında sorumluları yargılamak adına aktifleştirilmelidir. Ayrıca, çatışma bölgelerinde insani yardımın güvenli bir şekilde ulaştırılması için savaş hukuku kuralları büyük önem taşımaktadır.
Bu hukuk kapsamının öngörülerinden biri olan savaş etiği ise savaşın nasıl yürütülmesi gerektiğine dair temel soruları ele alarak insanlık değerleri ile askeri ihtiyaçlar arasındaki ince dengeyi bulmayı amaçlamaktadır. Savaş etiğinin temel ilkelerinden birisi, savaş sırasında insan onurunun korunmasıdır. Bu anlamda savaşan tarafların, sivilleri ve savaş esirlerini hedef almamasını, işkence yapmamasını ve insan haklarına saygı göstermesini şart koşmaktadır. Uluslararası hukuk ve Cenevre Sözleşmeleri gibi uluslararası anlaşmalar, bu ilkeyi korumak için oluşturulmuştur. Savaş etiği kavramı, savaşın yürütülmesinde kullanılan güç ve şiddetin, hedeflenen askeri amaçlara orantılı olması gerektiğini belirtmektedir. Dolayısıyla tarafların sivil kayıpları en aza indirgemek için gereksiz şiddet kullanmaktan kaçınmaları gerekmektedir.
Savaş etiği, savaşın yürütülmesinin askeri bir gereklilikle sınırlı olması gerektiğini savunmaktadır. Askeri eylemler, yalnızca askeri hedeflere yönelik olmalı ve sivillerin veya sivil altyapının kasıtlı olarak hedef alınmasına izin verilmemelidir. Savaşın etik yönü aynı zamanda savaşın başlamadan önce ciddi bir düşünce ve planlama gerektirdiğini vurgulamaktadır. Savaş, sonuçları itibariyle çok ciddi ve ölümcül bir olgudur. Bu nedenle, savaşan taraflar, çatışmayı başlatmadan önce sonuçlarını değerlendirmeli ve diyalog, arabuluculuk veya barışçıl çözüm yollarını aramalıdır. Teknolojinin hızlı gelişimi, savaş etiğine yeni sorunlar ve zorluklar getirmiştir. Özellikle insansız hava araçları ve otonom silahlar gibi teknolojiler, savaşın nasıl yürütüldüğü konusunda yeni sorular ortaya koymuştur. Savaş etiği, bu teknolojilerin kullanımının sivillere ve insan onuruna olan etkilerini de değerlendirmektedir.
Bu doğrultuda savaş etiği, savaşın insanlık için yıkıcı sonuçlarına rağmen, çatışmaların nasıl yürütülmesi gerektiği konusunda önemli bir rehberlik sunmaktadır. Savaşlar, tarihsel olarak meydana gelen çeşitli insan hakları ihlallerini içerir ve bu ihlaller sadece bireylerin değil aynı zamanda tüm toplumların vicdanını yaralamaktadır.
Savaş suçları, insanlık tarihinin en karanlık ve utanç verici sayfalarından birini oluşturmaktadır. Savaş suçları, uluslararası hukukta tanımlanmış olan ve savaşın tüm taraflarını bağlayan bir dizi davranışı içerirken bir savaşın hukuki sınırlarını aşan ve savaşın taraflarının uluslararası hukuka uymalarını gerektiren normlara karşı işlenen eylemleri ifade etmektedir.
Tarihin çeşitli dönemlerinde savaş suçlarına yönelik birçok örnek bulunmaktadır. Nürnberg Mahkemeleri (1945-1946) bu örneklerden birini oluşturmaktadır. Nürnberg Mahkemeleri, II. Dünya Savaşı'nın ardından Nazi liderlerini, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları kapsamında yargılamıştır. Bu mahkemeler, savaş suçlarının uluslararası düzeyde yargılanmasının ilk örneklerindendir. Srebrenitsa Katliamı (1995) ise tarihsel olarak bir diğer savaş suçu örneğini oluşturmuştur. Bosna Savaşı sırasında, Sırp paramiliter güçleri tarafından gerçekleştirilen Srebrenitsa Katliamı, binlerce sivil Boşnak'ın öldürülmesiyle sonuçlanmıştır. Bu olay, savaş suçlarına karşı uluslararası toplumun dikkatini biraz daha çekmiştir. Ruanda Soykırımı (1994) ise; Ruanda'da Hutu ayrılıkçıları tarafından gerçekleştirilen soykırımda, yaklaşık 800.000 Tutsi'nin ölümüyle sonuçlanan bir diğer savaş suçu örneğini teşkil etmiştir. Savaş suçlarının yargılanması için oluşturulan en önemli kurumlardan birisi Uluslararası Ceza Mahkemesi'dir (International Criminal Court - ICC). ICC, 1998 Roma Statüsü ile kurulurken savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım ve saldırı suçları gibi uluslararası suçlarla ilgili davalara bakmaktadır. ICC, savaş suçları işleyen bireyleri yargılamak için etkili bir uluslararası platform özelliğini korumaktadır.
Şüphesiz ki savaş suçları, insanlık için bir utanç kaynağıdır ve tarihsel olarak birçok trajediye neden olmuştur. Uluslararası hukukun savaş suçlarını yasaklaması ve bu suçları yargılamak için uluslararası mekanizmaların oluşturulması, savaş suçlarının cezasız kalmamasını için elzem bir öneme sahiptir. Ancak, İsrail ve Filistin arasında tezahür eden benzer savaş suçlarına son vermek için uluslararası iş birliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Zira savaş suçlarına son vermek, din, dil, ırk fark etmeksizin tüm insanlığın ortak sorumluluğudur.
