Siyaseten müesses nizamın vücuda gelmiş hali, aniden gelecek yılki seçimlerde Marine Le Pen’in karşısına çıkacak favori aday oldu.
Lyon havaalanı yanındaki sergi alanında, binlerce destekçi Fransız bayraklarını sallarken, geleneksel, Katolik ve taşralı Fransız sağının sembolü olarak görülen zengin bir taşra beyefendisi hoşnut bir gülümsemeyle sahneye çıktı.
35 yıllık siyasal kariyerinde Fransız müesses nizamının bizzat özünü barındırır hale gelen eski başbakan François Fillon iyi giyimli ve çoğunlukla yaşlı kalabalığa seslendi: “Sistemi değiştirmek zorundayız!”
Fillon geçen Pazar günkü sağın başkan adaylığı için önseçimi kazanma konusunda aniden favori haline gelen sürpriz aday ve bu sayede Fransa’ya liderlik etme yarışında gelecek sene aşırı sağ Ulusal Cephe’nin adayı Marine Le Pen’in karşısına çıkması muhtemel.
Amatör bir yarış sürücüsü ve Fransız sağının geleneksel olarak devletçi çizgisinden ayrılmış, pişmanlık duymayan bir Margaret Thatcher hayranı olarak Fillon Fransa için bir “radikal şok” vaadinde bulunuyor – vergi indirimleri, kamu harcama kesintileri, kamu sektöründeki işleri ortadan kaldırma ve sendikaların gücünü ezme.
Ama popülaritesi aynı zamanda Katolik sağın derin ve sosyal muhafazakar konumuna – eşcinsel çiftlerin kısa süre önce kazandığı evlat edinmeye dair bazı hakların geri alınması, geleneksel aile değerlerinin korunması ve Fransa’nın Hırıstiyan köklerine saygı vaadinde bulunan – dikkatli seslenişine de bağlı.
Fillon bu hafta kendisini bu hissiyata en uygun aday olarak konumlandırarak “Fransa her zaman olduğunda daha fazla sağda” açıklamasında bulundu.
Eğer Fillon’un radikal ekonomik reform ve “Fransız bürokrasisinden azadelik” vaatleri tanıdık geliyorsa, bunun nedeni aslında öyle olmaları. Şok terapisi planları, sağcı Nicolas Sarkozy’nin 2007’de iktidara geldiğinde vaat ettiği ancak gerçekleştiremediği şeylerin bir yankısı.
Fillon beş yıl boyunca Sarkozy’nin başbakanıydı ve normalde Sarkozy döneminin başarısızlıkları için suçun bir kısmını taşıması beklenirdi. Ancak önceki başkanı yakalayan damgadan kurtuldu ve – “Bay Kemer Sıkma” tarzı ile – artık herhangi bir Fransız liderin daha önce cesaret ettiklerinden daha ötesine gitmeyi vaat ediyor: emeklilik yaşını yükseltmeyi, iş kanunlarını dönüştürmeyi ve Thatcher’ın Britanya’sını bir başarı hikayesi örneği olarak övmeyi.
Ancak bu Pazar sağın başkan adaylığını kazanmak için düzenlenecek amansız ikinci tur öncesi odak noktası haline gelen şey de Fillon’un sosyal muhafazakarlığı ve – kürtaj üzerine kişisel görüşleri ve eşcinsel çiftlerin evlat edinme haklarını sınırlama isteğini de barındıran – “aile değerleri”.
Daha ılımlı, merkezci rakibi Alain Juppé Fillon’u “aşırı gelenekselci bir vizyon hatta kadınların rolü, aile ve evlilik hakkında hafif yoz görüş”le Fransa’yı geçmişe götürmeyi istemekle suçladı. Fillon’un kürtaj hakkındaki görüşünü netleştirmesi gerektiğini vurguladı.
2014 tarihli kadın ve erkeklerin eşitliği hakkında kanun parlamentoda oylanırken çekimser kalan Fillon daha önce bir Katolik olarak kürtaja kişisel karşıtlığından dem vurmuş ancak kürtajı Fransa’da yasal kılan 1975 tarihli yasayı değiştirmeye çalışmayacağını söylemişti. Kürtaj meselesinin tartışmaya dahil edilmesine kızgın bir şekilde Fillon, “bir ortaçağ gericisi olarak gösterilme”sinin “grotesk ve saçma” olduğunu belirtti.
Batı Fransa’nın geleneksel olarak Katolik bir bölgesinde doğan, Galli eşiyle birlikte beş çocuğunu bir 12. yüzyıl şatosunda yetiştiren 62 yaşındaki Fillon Fransa’nın eşcinsel evlilik kanununa muhalefet eden uzlaşmaz grupların desteğine sahip. Sosyalist yönetim üç yıl önce eşcinsel evlilik hakkını tanıdığında bu büyük sokak gösterilerine yol açtı ve Fransız toplumundaki yarılma halen kapanmadı.
Salı gecesi Lyon’daki toplantıda bu sokak gösterilerinden önde gelen şahıslar mevcuttu ve Fillon’u alkışlıyorlardı. Fillon desteçilerine “Aileyi kamusal siyasetin merkezi haline getireceğim” diyerek vaatlerde bulundu. Eşcinsel çiftler için evlat edinme hakkından bahsederek, aile “kesinlikle, tehlikeli sosyal deneyler için uygun bir yer değil” dedi.
2013’te Fillon eşcinsel evliliğin tanınması karşısında oy kullandı ve 1982’de genç bir milletvekili iken eşcinselliği, eşit rıza yaşı tanımlayarak suç olmaktan çıkartan kanunun karşısında oy kullandı.
Merkez sağdaki eşcinsel hakları derneği GayLib Fillon’un Fransa vizyonunu “açık bir şekilde LGBT bireylere düşman” olarak tanımladı.
Bu hafta, başbakanken, bakan yardımcısı Nathalie Kosciusko-Morizet’e “hamile olduğu için” bakanlığa terfi ettirilmeyeceğini söylemiş olduğu ortaya çıkınca Fillon yorumunun hödükçe ve kötü bir şaka olduğunu ve zamanında ondan özür dilemiş olduğunu söyleyerek omuz silkti.
Fillon Fransa’nın tarihini ve Hırıstiyan köklerini savunmaya ant içti. Lyon’daki kalabalık okul üniformasını geri getirme ve tarih müfredatını, Fransa’dan “kuşku duymak” anlamına geldiğini söylediği tarihi sorgulayan analitik odaktan kurtularak Fransa’nın “ulusal hikayesi”ni anlatmak üzere yeniden düzenleme vaatlerini coşkuyla karşıladı.
Partinin sağından, eski bakan ve Fillon’un Les Républicains partisinde geçen sene bölgesel seçimlerde yarışması, mükerrer bir şekilde Fransa’nın “beyaz ırk” ülkesi olduğunu söyledikten sonra yasaklanan Nadine Morano’nun da aralarında bulunduğu çok sayıda şahıs dinleyiciler arasındaydı. Fillon’un popülaritesinin ani yükselişi büyük ölçüde bu sonbaharda yayımladığı ve sağda kendisine destek getiren İslami Totaliterliği Fethetmek başlıklı kitabına bağlı.
Kitapta mevcut Fransız hükümetini, son 18 aylık dönemde Fransa’da 230 insanın öldürülmesine neden olan İslami terörizmle baş etmek konusunda başarısızlığı nedeniyle azarladı. 1990’larda Samuel Huntington tarafından geliştirilen “medeniyetler çatışması” kuramına yaklaşarak Fillon “İslamcılığın gündelik yaşamlarımızı kanlı istilası bir üçüncü dünya savaşını getirebilir” uyarısında bulundu.
Lyon’da “Radikal İslam bazı Müslüman vatandaşlarımızı yozlaştırıyor” dediğinde coşkuyla alkışlandı. Fransa’da İslam üzerinde, selefi hareketi dağıtma ve Arapça vaazı yasaklamayı da kapsayan, idari denetim vaadinde bulundu. Bu yaz Fransız plajlarında bütün vücudu örten burkini mayolarını yasaklayan kanunu desteklemişti.
Fillon ve rakibi Juppé arasında bir başka sürtüşme dış politika konusunda – Fillon’un Rusya ile bağları onarma ve Beşşar Esad’ın Suriye rejimi ile birlikte çalışma çağrısına ilişkin. Vladimir Putin’le aynı dönemde başbakan olduktan sonra düzenli temasta olan Fillon doğu Ukrayna’daki çatışma nedeniyle Rusya’ya yönelik Avrupa yaptırımlarına karşı.
Bu hafta Fransa’nın “İslami totaliteryanizm”e karşı savaşının “aralarında Rusya’nın da olduğu çok sayıda müttefike ihtiyacımız olacağı” anlamına geldiğini söyledi. Juppé’nin “votkayı fazla kaçırmaması gerektiği” yönlü saldırılarını görmezden geldi. İslam Devleti’ne karşı mücadelenin Fransa’nın Esad’la işbirliğini dışlamaması gerektiği anlamına geldiğini söyledi.
Gelecek Mayıs ayının başkanlık seçiminin anahtar bir meselesi Fillon’un, mevcut bütün anketlerin ikinci tura kalacağını gösterdiği Le Pen karşısında bir korunma sağlayıp sağlamayacağı. Fillon gaddar bir şekilde aşırı sağa karşı. Geleneksel Fransız ailesi değerlerine ve kimliğe odaklanması Le Pen’in muhafazakar seçmenlerinin bir kısmına hitap ediyor ve Lyon mitinginde Fransa’nın “egemenliği”ni vurgulayarak ve sık sık “halk”tan bahsederek Le Pen’in söyleminin unsurlarını kullandı.
Sarkozy ve Juppé’den farklı olarak Fillon’un geçmişinde yolsuzluk hükmü ya da hakkında yasal soruşturmalar bulunmuyor, bu nedenle Le Pen için onun dürüst olmadığını iddia etmek daha zor. Ancak Le Pen acımasız bir şekilde ona geçmişin yüzü, sistemin sembolü ve Sarkozy’nin başbakanı olarak saldıracak. Korumacı, devletçi ve iktisaden daha soldaki ekonomik pozisyonu Fillon’unkine tamamen karşıt. Fillon reformlarının Fransa’da aşırıcılığı durduracağını beyan etti: “aşırıcıları durdurmak için sonuçlara, gerçek ve çabuk değişime ihtiyacınız var.”
Kalabalıkta bulunan, Lyon’un güneyindeki küçük bir kasabadan gelen emekli elektronik işçisi 69 yaşındaki Roger Auguste, desteklediği Sarkozy’nin elenmesinden sonra Pazar günü sağın önseçimlerinin ikinci turunda Fillon’a oy vereceğini söylüyor: “O ihtiyatlı, yetenekli ve deneyimli. Fransa’nın sağcı, gelenekçi ve aile taraftarı olan bir kısmını temsil ediyor.”
Büyük bir Lyon hastanesinde ilkyardımda çalışan 26 yaşındaki genç bir doktor beş yılda kamu sektöründe yarım milyon işi ortadan kaldırma isteğine katılmasa da – “hastaneler mevcut personelle işlevlerini yerine getirmek için zaten mücadele veriyor” – Fillon’un Fransa ekonomisini düzeltebilecek ve güvenliği sağlayacak tek kişi olduğuna inanıyor. “Çok fazla terörist saldırı oldu. Bu şekilde devam edemeyiz” diyor.
70 yaşındaki emekli öğretmen Aline Duret “Onu seviyorum, çünkü ne istediğini biliyor” diyor. “Göçü engellemek istiyor. Göçmenlerin gelişini durdurmak için bir çözüm bulmamız gerekiyor”.
[Bu yazı The Guardian’daki orijinalinden Ali Rıza Güngen tarafından PolitikYol için çevrilmiştir.]
