Uzun süre yaşadığım ve hâlâ yakından takip ettiğim Macaristan’ın son seçimlerinin, Türkiye’nin siyasi geleceği için örnek teşkil etmeyeceğini öne sürüyordum. Ne yazık ki, bu fikrim hızla değişiyor.
İktidar, elindeki tüm kozları oynarken; ana muhalefetteki CHP’nin “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” konusunun çözüme kavuşturulması gibi politikalar ile ilgili “Loading” (Yükleniyor) esprisini yapıyor. Son olarak da CHP lideri ve Altılı Masa’nın en olası Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, “Çünkü o beklediğiniz yıl, sonunda geldi. Loading, Loading, Loading…” diyen bir Tweet mesajı paylaştı.
2023, Cumhuriyet’in İkinci Yüzyılı; Türkiye için dönüm noktası olacak-olacaktı. O zaman, Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin gerçekleşeceği yıla girerken, neden o değişim heyecanı ve tarihi bir “dönüm noktasına” sonunda gelindiğine dair güçlü inanç bir türlü yüklenemiyor?
Şu an, “loading” tek şey; Nisan 2022’de Macaristan’daki genel seçimlerde yüklenen hayal kırıklığı senaryosuymuş gibi hissediliyor açıkçası…Doğan algı bu…
Uzun süre yaşadığım ve hâlâ yakından takip ettiğim Macaristan’ın son seçimlerinin, Türkiye’nin siyasi geleceği için örnek teşkil etmeyeceğini öne sürüyordum. Ne yazık ki, bu fikrim hızla değişiyor.
Önce Macaristan’da ne olup bittiğini ve neden en baştan Türkiye’nin gelecek seçimleri için örnek teşkil edebileceği iddiaların arkasında yatan faktörleri hatırlayalım.
Malum, Macaristan’da da uzun soluklu ve muhalefetin bir türlü alt edemediği bir iktidar var. Nisan 2022 seçimleri yaklaşırken ise, ilk kez iktidar değişikliği mümkün olabilecek gibi gözüküyordu çünkü, orada da hemen tüm muhalefet ortak oyun oluşturmuştu. Muhalefetin ortaklığındaki kilit odak da bir “Altılı İttifak” idi. Kamuoyu araştırmalarına göre, Macaristan’ın Altılı İttifakı, iktidar partisinin en az birkaç puan önünde gidiyordu.
3 Nisan 2022 gecesi, seçimlerin sonucu ise kamuoyu anketlerinin yansıttığından çok farklı oldu: Muhalefetin ortak adayı Péter Márki-Zay ve ittifak ortaklığı, “Macaristan için Bir Arada”nın oyu, %35 seviyesinde kaldı. Başbakan Viktor Orbán ve partisi Fidesz de, %53,10’luk oyla yeniden iktidara geldi.
Macaristan seçimlerinin sonucunun, Türkiye için örnek oluşturmayacağını öne sürerken şöyle düşünüyordum:
-Macaristan’da Altılı İttifak’ın ortak adayının belirlenme süreci, ön seçimle gerçekleştiği için, muhalefetin olası adaylar arasında rekabet yaşanmış ve bu da “ortaklık” algısını zedelemişti.
-Muhalefet kendi arasında adaylık için yarışır ve ortak seçim kampanyasının başlaması gecikirken, Orbán iktidarı “yönetebilme erkine sahip gerçek ve hatta tek siyasi güç” olduğu algısını güçlendirdi.
-Ukrayna Savaşı, bu çatışma kaynaklı uluslararası ilişkiler ve enerji krizi endişesi, seçmenlerin yeni limanlara yelken açmaktansa, “tanıdık bildik sularda” kalmayı tercih etmesine neden oldu.
-Başbakan Viktor Orbán, siyasi tecrübesini (daha doğrusu kurnazlığını) kullanarak, sosyal yardım ve desteklerle, özellikle başkent Budapeşte dışındaki kırsal kesim seçmenlerinin ağzına birkaç parmak bal çaldı.
-İktidarın, muhafazakâr seçmenleri sandığa çekmek amacıyla, genel seçimlerle aynı anda “LGBT konusuna” odaklı referandum düzenlemesi planı da başarılı oldu. Bu referandum meselesi, kozmopolit ve liberal kentli seçmenleri sandıktan soğuturken, kırsal kesimdeki muhafazakârları motive etti.
-Altılı İttifak’ın adayı olarak belirlenen Péter Márki-Zay, heyecan yaratmadı ve muhalefet ittifakı seçim kampanyasının arkasında güçlü biçimde durup ortaklaşamadı.
– Ortak aday Márki-Zay, iktidardaki Fidesz’e alternatif yepyeni bir söylem oluşturacağı yerde, daha Başbakan Orbán’dan daha “yerli ve millî” olduğunu kanıtlama derdine düştü.
2023’e girerken ise, 8 ay önceki “benzemezlikler”, giderek benzerliklere dönüşmeye başladı. O nedenle, seçimler yaklaşırken “Loading” olan, ola ola Macaristan olmasın diye uyarmadan edemiyorum.
