Covid 19’un zaman içerisinde baskılanması ile birlikte yeni solunum yolu enfeksiyonları da bu boşluktan yararlanmaya başladı. Akademisyen doktor Prof. Dr. Gaye Usluer gündeme düşen ve salgın olarak yayılan solunum yolu enfeksiyonları hakkında yazdı.
Son üç yılımız 2021 yılının mart ayında ilan edilen Covid 19 pandemisi ile geçti. Bu üç yıl boyunca sosyal yaşamlarımızı ve yaşama biçimlerimizi Covid 19’a göre belirledik. Covid 19’a karşı korunma kuralları belirlendi ve bu kurallara uyduk. Yeni alışkanlıklar edindik.
Yine aynı süreç içinde sağlık sistemimizin ne durumda olduğunu gördük. Sağlık hizmetinin temelinde pırıltılı hastanelerin değil, bu sistemi sunanların yani sağlık personelinin nicelik ve nitelik olarak ne kadar önemli olduğunu gördük, anladık.
Bugüne gelecek olursak, Sonbahar ve Kış aylarında havaların soğuması ile başta solunum yolu enfeksiyonu yapan virüslere bağlı olmak üzere solunum yolu enfeksiyonlarında artış olması beklenen ve bilindik, alışıldık bir durumdur.
Ancak üç yıldır Covid 19 için alınan önlemler sayesinde kış aylarında başta grip olmak üzere diğer solunum virüslerine karşı da korunmuş olduk. Tek başına maske kullanmamız bile solunum yoluyla bulaşan enfeksiyonlara karşı korunmamızı sağladı. Covid 19 dışındaki etkenlere bağlı solunum yolu enfeksiyonlarını daha az gördük. Bu nedenle geçtiğimiz üç yıl içinde bizim influenza enfeksiyonu dediğimiz, halk arasında grip diye bilinen enfeksiyon hem bizim ülkemizde hem de dünyada daha düşük sıklıkta görüldü. İyi tarafı geçtiğimiz üç yıl içinde hem grip hem de diğer solunum yolu viral enfeksiyonlarını daha az gördük. Sadece Covid 19 enfeksiyonu ile uğraştık. Kötü tarafı ise bunun sonucunda toplumun genelinde grip ve diğer solunum yolu virüslerine karşı genel bağışıklığımız azaldı. Toplumsal duyarlılık arttı.
Bizler konunun uzmanları olarak bu kış daha çok ve daha çeşitli solunum yolu virüsleriyle oluşan enfeksiyonlarla karşılaşabileceğimizi, ilave olarak da toplumsal bağışıklığın azalmış olması nedeniyle bu enfeksiyonların biraz daha ağır seyirli olabileceklerini öngörmüştük.
Havalar soğudu. Okullar açıldı. Kapalı ve kalabalık alanlarda bulunma sürelerimiz ve zorunluluklarımız arttı. Halen Covid 19 enfeksiyonu devam etmekle birlikte, geçtiğimiz yıllara göre sıklık azaldı. Covid 19’a karşı toplumsal bağışıklığımız hem enfeksiyonu geçirerek hem de aşılanma yoluyla arttı. Ancak bugün enfeksiyon bulguları olan çoğu kişinin zorunlu 7 gün izolasyon nedeniyle, test yaptırmadığını biliyoruz. Bu nedenle de Covid 19’un gerçek sıklığını sağlık otoritesi başta olmak üzere hiçbirimiz bilmiyoruz. Çalışan kişiler hasta hasta işe gidiyorlar, hasta çocuklar okula devam ediyorlar. Bu nedenle de hastalığın yaygınlaşması da kaçınılmaz olarak ortaya çıkıyor.
Bu kış hemen hemen bütün koruyucu önlemlerden vaz geçtik. Maske kullanımımız yok denecek kadar azaldı, çünkü zorunluluk kalktı. Kapalı ve kalabalık alanlara daha korkusuz girip çıkıyoruz. Hatta yeniden tokalaşmaya, sarılmaya ve çokça sosyalleşmeye başladık.
İşte bütün bu faktörlerin birlikteliğinde karşımıza bir kokteyl solunum yolu enfeksiyon karışımı ve solunum yolu enfeksiyonlarının görülme sıklığında artış ortaya çıktı. Nedir bu kokteyl? Içinde Covid 19 ve grip virüsü başta olmak üzere, tüm solunum yolu enfeksiyonu yapan virüslerin ve halk arasında beta diye bilinen streptokok enfeksiyonlarının da bulunduğu bir enfeksiyon kokteyli.
Benzer solunum yolu şikayetleriyle hastaneye ya da aile hekimlerine başvuran hasta sayısının yurdun dört bir yanında nasıl arttığını biliyoruz, gözlemliyoruz. İşte bu noktada yapılması gereken, kişinin bu kokteyl içindeki hangi etken ile hastalandığını bulmak. Yani doğru tanı testleri ile tanımlamak, bu sonuçlar üzerinden hem toplumsal enfeksiyon yükünün hangi etkenlerle oluştuğunu saptamak hem de bu sonuçlar üzerinden doğru tedavi yöntemlerini uygulamak gerekiyor.
Mevcut durumu mevsimsel, beklenen bir salgın olarak nitelendirebiliriz. Ancak üç yıldan beri sürmekte olan, bugün pandemi diyemeyeceğimiz, ama halen var olan Covid 19 enfeksiyonuna grip ve diğer solunum yolu virüs enfeksiyonlarını da eklediğimizde geçen yıla oranla artmış bir sıklık söz konusu. Özellikle okullarda yani çocuklarda enfeksiyon sıklığının daha fazla olduğunu görüyoruz. Poliklinik düzeyinde yani hastaneye ayaktan başvuru sıklığında çok belirgin bir artış söz konusu. Ama henüz hastaneye yatan hasta sıklığında belirgin bir artış göze çarpmıyor.
Konunun uzmanları olarak bizim esas korkumuz üst solunum yolu enfeksiyonlarının devamında alt solunum yolu enfeksiyonlarının yani zatürre görülme sıklığının da artması. Özellikle riskli hasta gruplarında bu durumun ortaya çıkması hastaneye yatış sıklığının yanı sıra, yoğun bakım ünitelerine yatış sıklığını ve hatta yaşam kayıplarını da artırıcı olabilmekte. Henüz böyle bir durum yok.
Kendimizi nasıl koruyacağız, alınabilecek önlemler neler?
Öncelikle hastalanan yani solunum yolu enfeksiyon bulguları olan kişilerin iyileşinceye kadar çocuksa okula, erişkinse işe gitmemeleri evde dinlenmeleri, istirahat etmeleri ve ilgili hekimin önerilerine uymaları çok önemli. Öncelikli hedefimiz hastanın iyileşmesi, yanı sıra enfeksiyonu başka kişilere bulaştırmasının da engellenmesi.
Maske kullanımını yeniden yaşamımıza almamız gerekli, hatta zorunlu. Kapalı ve kalabalık alanlarda maske kullanımına özen göstermek, devam etmek tüm solunum yolu enfeksiyonlarına karşı da koruyucu olacaktır. Enfeksiyon yükünün azalmasını sağlayacak.
Bir başka önemli konu Covid 19 aşılarının tekrarının yanı sıra, grip ve zatürre aşılarının uygulanma zorunluluğu. Özellikle ve öncelikli olarak risk gruplarının aşılanması büyük önem taşıyor. 50 yaşın üzerindeki kişilerin, zeminde kronik kalp/böbrek/akciğer hastalığı olanların, şeker hastalarının, kanser hastalarının ve bağışıklık sistemini baskılayacak tedavi alanların mutlaka aşılanmaları gerekiyor. Bu arada unutulmaması gereken önemli bir husus da grip aşısının 2 ay üzerindeki tüm çocuklara da yapılabileceği, çocuk aşılamalarının ihmal edilmemesi.
Aşılama, aşılanma bu enfeksiyonların görülme sıklığını azaltacağı gibi, daha hafif seyretmesini, ilgili hastaneye yatış ve ölüm sıklığını da azaltacaktır.
Son sözümüz “Maske, Mesafe ve Hijyen”olsun
