Eğitim Türkiye’nin önemli sorunlarının başında gelmektedir. Bu sorunlar yumağını aşmanın başlangıcı, EĞİTİMİN ANAYASASI oluşturmaktır. Tıpkı Cumhuriyetin ilk yıllarında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün attığı adımların toplamı gibi (eğitim öğretim seferberliği, alfabe, eğitimin birleştirilmesi, Köy Enstitüleri vs), eğitime bütün olarak yaklaşan bir kamu politikası hazırlanmalıdır.
Aksi takdirde, eğitimden beklenen işlevler hayata geçirilemez. Çünkü eğitim’de, politikasızlığın politikası hakimdir. Aynı parti iktidarında, eğitim bakanı değişince eğitim politikası da sil baştan değişiyor.
Şu anki eğitim sistemi neye hizmet ediyor? Kimsenin bildiğini zannetmiyorum. Üniversite mezunları, lise mezunlarının yapabileceği işlerde ve asgari ücretlerle çalışmak durumunda kalıyorlar.
Eğitim, sosyal akışkanlığı (iyi iş ve gelir elde edebilme; toplumsal adalet işlevidir bu) sağlıyor mu? Sayıları hızla artan ilkokuldan üniversiteye özel kurumlar, eğitimin sosyal / toplumsal adalet işlevini yerine getirmesine engel oluyor. Eğitimin kalitesini yükselttiğini ileri sürmek de olanaksızdır.
Eğitim sistemi, sosyalleşmeyi sağlıyor mu? Toplum olarak yaşamanın önemli bir ilkesidir, sosyalleşme. Bireyleri sosyalleştirerek, diğer bireylerin haklarına ve özgürlüklerine saygılı olma öğretilir; temel çağdaş değerler öğretilir. Eğitim, bireyleri toplum halinde yaşama kültürünü benimsetemiyor.
Eğitim, hoşgörülü bireyler yetişmesini sağlıyor mu? Yanıt olumsuz, çünkü maalesef Türkiye’de farklılıklara hoşgörüsüzlük yüksek düzeydedir.
Eğitim, düşünen, sorgulayan, araştıran bireyler yetiştirmek üzerine kurulmuş mu? Bu sorunun yanıtı daha düşük düzeyde: Ezberci, okumayan, sorgulamayan kuşaklar yetiştiriliyor.
Eğitim kurumlarını tamamlayanların edindikleri beceriler, iş verenleri tatmin ediyor mu? Yanıt yine olumsuz.
Peki ne yapılmalı?
Yapılması gereken, Türkiye’nin eğitim politikasının belirlendiği “EĞİTİM ANAYASASI” hazırlanmasıdır. Eğitimin anayasasını hazırlayacak, içinde teorik ve pratik olarak eğitimle ilgilenenler, eğitim alanındaki işçi – işveren sendikaları, ekonominin farklı alanlarında faaliyet gösteren iş insanlarının ve siyasi parti temsilcilerinin yer aldığı, bir EĞİTİM KURUCU MECLİSİ oluşturulmalıdır. Kurucu meclise, raporlarını hazırlamaları için 2-3 yıl gibi bir süre verilmeli. Alelacele değil, bir anayasa yapar gibi titizlikle EĞİTİM ANAYASASI hazırlanması için zaman ve kaynak verilmelidir. Gerekirse, farklı ülke modelleri incelenmeli. Süre sonunda hazırlanmış olan EĞİTİM ANAYASASI, TBMM’ye getirilerek gerekli yasal değişiklikler hayata geçirilmelidir.
Türkiye için bir EĞİTİM ANAYASASI yapılmaz ise, sık sık yaşadığımız ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunları çözmemiz de çok zor olacaktır. Diğer bir ifade ile, Türkiye’nin ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlarının çözmeye başlamanın ilk adımı, eğitimin kamu politikasını oluşturmaktır. Siyasal partiler ve siyasetin işleyişi, siyasal partilerin tüzüklerinde ve programlarındaki eğitime ilişkin ifadelerin hayata geçmesini sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Aynı parti üyeleri olsalar da, eğitim bakanı değişikliği, eğitimde sil baştan değişiklikler yapılması sonucunu doğurmaktadır. Son on yılda lise ve üniversiteye giriş sınavında değişiklik sayısı bunun en çarpıcı örneğidir. Bunun nedeni ne ülkenin / devletin ne de siyasal partilerin, eğitime ilişkin politikasının olmamasıdır. Yani, Türkiye’de eğitim konusunda maalesef politikasızlığın politikası hakimdir.
Oysa, Cumhuriyetin ilk yıllarında Köy Enstitüleri örneği ile kendi yapısına uygun bir model oluşturabilmiştir. Yani geçmişte ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçların nasıl karşılanacağına dair bir deneyim yaşanmıştır. Ancak bu model 1950’lerden itibaren önce ölüme terk edilmiştir, sonra gömülmüştür. Köy Enstitüleri hayata geçirilmeli demiyorum ama hızla gelişen (geometrik ilerleyen) teknolojiyi yakalayacak, üretecek bir sistem kurgulanmazsa, iktisadi anlamda gelişmek olanaksızdır. Tabi Türkiye eğitiminin, teknoloji üretebilecek kuşaklar yetiştirememenin ötesinde daha büyük sorunları vardır.
Bu sorunları aşmanın yolu, acilen bir EĞİTİM ANAYASASI hazırlanmasıdır.
