Normal şartlarda bu yıl 45 milyon ziyaretçi ve 35 milyar dolar gelir beklentisi vardı. Dört turistten birisinin Rus ve Ukrayna vatandaşı olduğunu hesaba katarsak bu hedefler tutmayacak.
Son yıllarda ülkemizde en çok kabul gören ruh hali gerginlik. Bugünlerde dünya da benzer duyguları hissediyor. Hissetmekle kalmıyor savaş çanları çalıyor.
İspanya seyahatim sonrası ne rahat hayatları varmış dediğimde “elektriğe zam yapıldı, enflasyon neredeyse yüzde 6’ya vardı” tepkisini aldım. Sanırsın 100 Euro’luk sepet artık 600 Euro’ya doluyor, hükümet de bu fiyat artışlarını ifşa etmek için çeşitli uygulamalar yapıyor…
Böylece örtülü biçimde serbest piyasanın kuyusu kazılıyor.
Ne diyelim Allah siestalarınızı, tapaslarınızı arttırsın. Bunları düşünürken bir sabah kalktım ve Rusya-Ukrayna geriliminin sıcak savaşa doğru gittiğini gördüm.Ve tabii ki piyasaların alt üst olduğunu…
Önce borsalar çakıldı, altın ve emtia fiyatları tavan yaptı. Örneğin alüminyum rekor kırdı. Öte yandan Ukrayna’da 2 yıllık Eurobond’un getirisi rekor seviyede. Kırım olayından bu yana bir rekor. Savaş ihtimali bile piyasaların tansiyonunu yükseltmeye yetti. Peki kolesterol, kalp ve daha teşhisi konulmamış birçok şeyin hastası ülkemiz bu tansiyonu nasıl kaldıracak?
NATO VE TÜRKİYE’YE YENİ ENERJİ-BUDDY: KATAR
Putin’in Sovyetler Birliği özlemi temalı açıklamasının ardından somut yaptırımlar başladı. İlk olarak çiçeği burnunda başbakan Scholz Almanya’nın Kuzey Akım 2 boru hattı sertifika sürecinin durdurulması talimatı verdi. Kullandığı gazın yarısını Rusya’dan alan bir devlet için çok cesurca bir hareketti nitekim. Rusya Güvenlik Konseyi başkan yardımcısı Medvedev de “Avrupalıların doğalgaza 2000 Euro ödeyeceği dünyaya hoş geldiniz” açıklamasında bulundu. Dolayısıyla ekonomik yaptırımlar AB tarafında genellikle enerji fiyatlarına olan etkileri tarafından okunuyor. AB ülkeleri ve Türkiye aldığı gazın yaklaşık 3’te 1’ini Rusya’dan alıyor. Gerginlik tırmandıkça yeni dostlara ihtiyaç olabilir. Akla ilk gelen likit gazlarıyla Türkiye’nin de yakın ilişkileri olduğu Katar geliyor. Çünkü neden olmasın ki?
En azından doğalgaz ihtiyacının azaldığı yaz dönemine kadar hane halkına yapmaya başladığı yardım oranını arttırmalı. Sonrasındaki süreçte depolama kapasiteleri ivedilikle arttırılmalı. Enerji bakanı iken önemli bir yenilik yapan Albayrak’ın sıvılaştırılmış doğalgaz sistemiyle bu mümkün olabilir.
DERT DE SENDE DEVA DA: TURİZM
Kur korumalı mevduatın işe yaraması için ilk aşamada yapılması gereken kuru 13 bandında tutmak gerekiyordu. Hükümet bütün silahlarıyla tıpkı Beşiktaş’ın meşhur Kiev karambolü gibi dolar kurunu sabit tutuyor. Mesela 18 Şubat günü TCMB rezervlerimiz 4.5 milyar dolar azalmış. Olmayan rezervlerimize sağlık. Bu ortamda yaşanacak cari fazla sonrasında yaz aylarında ikinci aşama devreye giriyor. Turizm gelirleri. Normal şartlarda bu yıl 45 milyon ziyaretçi ve 35 milyar dolar gelir beklentisi vardı. 4 turistten birisinin Rus ve Ukrayna vatandaşı olduğunu hesaba katarsak bu hedefler tutmayacak. Dolayısıyla hükümetin ekonomide dengeyi sağlama hedefi gerçekleşmesi imkânsız hale geldi.
CANIM PETROL
Geçen sene net enerji ithalatımız 42,2 milyar dolardı. Bütçeyi yaparken brent petrol fiyatını TCMB’nın 2022 tahmini olan 80.4 dolardan yapmıştık. Peki şimdi ne kadar brent petrol fiyatı? 97,8 dolar. Bir başka hesaba göre petrolde her 10 dolar artışı 4 milyar dolarlık açık veriyor. Daha ilk iki ayda 16 milyar dolar açık verdik. Bu su daha durulmaz.
OLMAZSAN OLMAZ: ENFLASYON
Rusya-NATO gerginliği enerji fiyatlarının yanı sıra temel gıdalar ve tarımdaki etken ürünlerin de fiyatlarında “düzenleme” yapılmasını gerektirebilir. Bir başka deyişle bölüm sonu canavarımız olan enflasyon burada da karşımıza çıkacağa benziyor. Atilla Yeşilada’nın hesabına göre ortalama enerji fiyatındaki %10 artış, 6 ay içinde TÜFE’yi %4 arttırır. Diğer yandan tahıl ithalatının %85’inden fazlasını Ukrayna ve Rusya’dan yapıyoruz. Bu sene de yaklaşık 8 milyon ton tahıl ithalat planladığımız bu dönem için kıtlık ihtimali yetkililer tarafından değerlendirilmeli.
RUSYA EKONOMİSİ DARMADAĞIN
Ruble bir günde %14 değer kaybetti. Genel kayıp %80’i zorluyor. Putin ilerlemeye devam ederse emtia, altın ve petrol fiyatları artmaya devam edecek. Öte yandan Rusya ve kripto borsaları başta olmak üzere borsa çakılmaya devam edecek. Olası Swift yaptırımı ile Rusya’nın dışarıyla yapacağı alışverişler kripto yoluyla olabilir. Mevcut düzenleme halihazırda mecliste, eli kulağında onay gelebilir.
FED VE RUSYA
FED’in faiz artırımı gündemi daha da önem kazanmaya başladı. Martta faziler artarsa Rusya’ya beyaz karanfil olur. Pas geçmesi de NATO’ya güç verir. Uzun bir süre sonra siyasi bir faiz kararı bizleri bekliyor.
KRİPTODA SONUN BAŞLANGICI
Rusya’ya yapılacak tüm yaptırımlar kripto paralarla delinerek işlevsizleşebilir. Bunu gören ABD ve Avrupa ne yapacak? Kripto paralar yasaklanacak mı? Batılı sermayedarlar bu denli yatırım yapıyorken nasıl olacak, içinden çıkması güç. Kriptoda yastık altı dönem bizi bekliyor olabilir orası da muallak.
Putin ilk askeri çıkarması sonrası NATO temsilcileri cevap vermeye başladı. Scholz ilk taşı attı. İngiltere de Rus merkezli finans kuruluşlarının varlıklarını dondurmak için harekete geçti ve Rusya’nın en zengin iş insanlarına seyahat yasağı getirdi. Ancak kredi yasağı, dolar kullanımını bloklama gibi ağır yaptırımlar yapılacak mı hep birlikte göreceğiz.
