Konfederasyon, [yani] Polonya’da parlamento seçimlerinde atılım yapan aşırı sağ üzerindeki yeni güç, güvencesizliğin değil (erkek) ayrıcalığının partisidir.
Ekim ayındaki parlamento seçimlerinden sonra Hukuk ve Adalet [Partisi’nin] (PiS) bir ardışık dönem daha kazanması ve Sivil Platform’un ana muhalefet partisi olarak kalması Polonya siyasetinde pek birşey değişmediğini gösteriyordu. Solun (yüzde 13 destekle) parlamentoya dönüşü PiS hükümetine ilerici sol bir pozisyondan ilk defa itiraz edileceği anlamına geliyordu. Ancak daha rahatsız edici olan, oyların yüzde 7’sini kazanan aşırı sağ Konfederasyon partisinden (Konfederacja) bir dizi milletvekilinin seçilmesiydi.
Konfederasyon, aşırı milliyetçiliği, radikal bir neoliberal programla otoriterliği ve sosyal muhafazakarlığı harmanlamaktadır. [Parti] başlıca iki siyasi güçten oluşmaktadır.
Birincisi, 2012’de kurulan ve Milli Radikal Kamp ile Tüm Polonya Gençliği gibi aşırı sağ [grupları] birleştiren Milli Hareket(RN)tir. Krzysztof Bosak ve Robert Winnicki gibi önde gelen RN liderleri artık milletvekilidir. Diğeri, başına buyruk politikacı Janusz Korwin-Mikke’nin liderlik ettiği, son otuz yıl boyunca Polonya siyasetinin her zaman aşırı uçlarını temsil eden- aşırı neoliberalizm ve sosyal muhafazakarlığın eklektik bir karışımını sunan KORWIN’dir. Korwin-Mikke, bir MEP (Avrupa Parlamentosu Üyesi) olarak Avrupa Parlamentosu’nda “kadınların daha güçsüz, daha küçük ve daha az zeki oldukları için erkeklerden daha az para kazanmaları gerektiğini” söylemiştir.
Diğer önde gelen ama bağımsız aşırı sağ politikacılar da Konfedeasyon bayrağı altında seçildi. Bunlardan biri bir keresinde Polonya’nın “Yahudi vesayeti altında Alman-Rus egemenliğinde” olduğunu iddia eden Grzegorz Braun’dur.
Önemli atılım
(Tamamı erkek olan) 11 Konfederasyon milletvekilinin seçilmesi Polonya aşırı sağı için önemli bir atılımı ifade ediyor. Bu, ayrıca, başarısız stratejisi politik yelpazenin sağının tamamını tekeline almak ve aşırı sağ partilerin politikaları ve sloganlarınn çoğunu benimseyerek onlara yer açmayı reddetmek olan PiS için yeni bir zorluktur. Konfederasyon, hükümetin toplum yararına iktisadi programına muhalefet ederken PiS ve kamusal tartışmayı göç ve LGBT hakları gibi konularda daha sağa götürmeyi deneyecektir.
Konfederasyon aksine, toplumun en yoksul ve en ezilen kesimlerini hedefleyerek ve damgalayarak iktisadi eşitsizlikleri meşrulaştıran bir sosyal-Darwinist ideolojiyi desteklemektedir. Bu, iktisadi olarak dışlanmış bir kitlenin anti-elitist bir politik platforma desteğinden yararlanan popülist bir güç değildir. Aksine, toplumsal düzende kendilerinin altında olduğuna ve kendi yüksek statülerini tehdit ettiğine inandıkları, toplumun nispeten ayrıcalıklı bir kesimi tarafından desteklenmektedir.
Son seçimlerde, Konfederasyon’un seçmenleri ağırlıklı olarak erkek (yüzde 67), iyi eğitim almış (yüzde 43’ü üniversite eğitimi almış), gençti (yüzde 75’i 40 yaşın altında ve yarısı 30 yaşın altında) ve [seçmenlere] öğrenciler, yöneticiler ve iş sahipleri gibi toplumsal gruplar hakimdi. Aşırı sağı destekleyenlerin nispeten yüksek toplumsal konumu, yıllık milliyetçi Bağımsızlık Günü yürüyüşüne katılanlar –ki RN burada oluşmuştur- tarafından gösterilmiştir. Polonya Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre katılımcıların neredeyse yüzde 70’i iyi eğitim almış ve aylık ortalama net gelirleri 5500 zloty’nin üzerinde (Polonya’da medyan gelir 2500 zloty’nin çok az üzerindedir.)
Polonya’da gözlemlediğimiz şey, komünizm sonrası egemen olan neoliberal ideoloji tarafından asimile edilmiş genç kuşakların aşırı sağa yönelmesidir. [Bu gençler] yoksulluk ve eşitsizliğin daha kötü biyolojik ve kültürel karakteristiklerden kaynaklandığını düşünürken, ayrıcalıklı olanların kendi konumlarını çaba ve yetenekleri yoluyla elde ettiğine inanarak bireysel başarı ve rekabetçiliği içselleştirdi.
Belirgin fark
Çağdaş Polonya siyasetinin özelliklerinden biri genç erkek ve kadın seçmenlerin politik aidiyetleri arasındaki belirgin farktır. 18-35 yaş arasındaki erkekler arasında en popüler parti Konfederasyon iken genç kadınlar arasında tercih edilen seçenek Sol koalisyondur.
Daha geniş politik tutumlarda cinsiyet farklılıkları da dikkat çekiyor. Genç (18-39) kadınlar iklim değişimliğini Polonya’nın karşı karşıya olduğu en büyük tehdit olarak tanımlarken genç erkekler LGBT hareketini ve ortak değerleri seçiyor.
Bunun bir açıklaması Polonya’da kapitalizme geçişe eşlik eden, ekonomideki hakim erkek rolünü ve geleneksel aile modelini destekleyen toplumsal yapıyı aşındıran hızlı sanayisizleşmede bulunuyor olabilir. Genç erkekler, görünüşte ulus ve ailenin ‘geleneksel değerleri’ne dayalı olan basit çözümler sunan agresif aşırı sağ harekete çok daha fazla ilgi duyuyor. Genç kadınlar, tersine, son yıllarda, hükümetin ülkenin (zaten acımasız olan) kürtaj yasasını kısıtlama girişimlerine muhalefette ön plana çıktı.
Parlamento seçimlerinde Konfederasyon tarafından atılan küçük ama önemli adım Polonya’da yeni bir tehdit oluşturmaktadır. Liderleri bunun sadece bir başlangıç olacağını ve önümüzdeki birkaç yıl içinde konumlarını güçlendirebileceklerini umuyor. Bunu, toplumun bir kesiminde sağcı milliyetçi ve muhafazakar tutumların büyümesi üzerine kurmanın ve LGBT topluluğu ile göçmenler gibi gruplara yönelik olumsuz tutumlardan yararlanmanın peşindeler.
Bununla birlikte Konfederasyonun politikaları toplumun küçük bir azınlığının çıkarlarını temsil ediyor ve Polonyalıların geride kalan çoğunluğu tarafından desteklenmiyor. Yeniden canlanan Polonya solu kendisine desteğin sağlanabilmesi için –şimdiki hükümete ve yükselen aşırı sağa- radikal ve uygulanabilir bir alternatif sunmalıdır.
Gavin Rae hakkında
Gavin Rae Varşova’da sosyologdur. Polonya ve Orta ve Doğu Avrupa’daki politik ve toplumsal değişimler üzerine, Poland’s Return to Capitalism: From the Socialist Bloc to the European Union and Public Capital: The Commodification of Poland’s Welfare State dahil, kapsamlı yazılar yazmıştır.
[www.socialeurope.eu’daki orijinalinden Türkçe’ye Ekin Değirmenci tarafından PolitikYol için çevrilmiştir.]
