Haiti ne zaman New York Times’in manşetlerinde birinci sırada yer alsa hep “krizdedir.” Kirk Simple tarafından yazılan en son hikayenin başlığı “Hiç umut yok: Kriz Haiti’yi Çöküşün Eşiğine İtiyor.” Bununla birlikte yazı, krizin arkasında kimin ve neyin olduğunu çözemedi. Bunun yerine Haiti vatandaşları, tıpkı çoğunluğu Siyah, özellikle Afrikalı, olan diğer birçok ülkenin sık sık betimlendiği gibi, basitçe “yönetilemez” ve “akıldışı” Siyah insanlar olarak görünüyor. Bu, Amerikan haber bültenlerinde Haiti gibi çoğunluğun Siyah olduğu ulusların temsilinde yaygın bir sorundur ve bir medya gözlemcisinin işaret ettiği gibi, yeni bir olgu değildir.
Haiti’nin temsili, Amerikaların genelinde, yani Arjantin, Bolivya, Brezilya, Şili, Birleşik Devletler ve Venezüela’da, gerçekleşen demokratik mücadelelerin bir parçası olarak bütünüyle kavramsallaştırılmamaktadır. Haiti, “krizinde” yalnız değildir.
Haiti, Amerika’daki en eski demokrasilerden biridir. ABD kıyısından yalnızca üç buçuk saat uzaktadır. İki ülke, ABD’nin batıya yayılması ile sonuçlanan Louisiana Alışverişi dahil uzun ve karmaşık bir tarihi paylaşır. Bu, Haiti’nin Napolyon Fransası’ndan bağımsız olma mücadelesinin doğrudan bir sonucudur. 1804’te Haiti Batı Yarımküre’deki Siyahların çoğunlukta olduğu ilk cumhuriyet oldu.
Bununla birlikte Birleşik Devletler Bağımsız bir Siyah ulus olarak Haiti ile her zaman sorun yaşadı. Bu, ülkenin köleliği ortadan kaldırması ile başldı. Bundan başka, çoğu Amerikalı Birleşik Devletler’in 1915-1934 yılları arasında Haiti’yi işgal ettiğinden ve Fransa’nın yanında ülkenin yeni sömürgeci derebeyliklerinden biri olduğundan habersizdir.
Bu yalnızca, Birleşik Devletler, Kanada, Fransa ve diğer güçlerin Haiti’nin “demokratik sürecine burunlarını sokmak istemediklerini” iddia etmeleri uygun olduğunda olur. Yine de Birleşik Devletler ve Fransa’nın hileli seçimlerle yolsuzluk yapan politikacıları desteklemesi aracılığıyla Haiti’ye sürekli müdahale etmelerinin bir tarihi vardır. Antropolog Michel-Rolph Trouillot Geçmişi Susturmak: Tarihin Üretilmesi ve İktidar’da “geçmiş bugünden bağımsız varolamaz. Dahası geçmiş sadece geçmiştir çünkü bir bugün vardır.” diye yazmıştır.
Haiti haftalardır kilitlenmiş veya Haiti Creolesi’nde denildiği gibi peyi bloke olmuş durumdadır . Başkan Jovenel Moise’nin istifa etmesini talep eden Haiti Devlet Üniversitesi öğretim üyeleri çok sayıda açıklamada bulunmuştur. Haitili politik aktivistler, Karayip ülkeleri ve Venezüela arasındaki bir petrol birliği ve ekoonmik işbirliği fonu olan Petro Caribe fonundan on milyonlarca dolardan fazla ödeneğin kötüye kullanılması ile ilgili kapsamlı bir soruşturma çağrısında bulundu. Haiti, haftalardır Haiti Creole’sinde (Avrupa ve Afrika dillerinin etileşiminden meydana gelen bir dil, çn) denildiği gibi
Moïse, akıllıca [davranarak] kıtlıkla mücadele için Birleşmiş Milletler’den dış yardım talep etti. Bununla birlikte birçok Haitili bunun kendisini sorumlu tutulmaktan korumak için politik bir taktik olduğu sonucuna vardı. Malesef, Moïse kendi çıkarları için bir ülkenin “bok çukuru” olan Haiti klişesini destekledi. Bu politik manevrasının sonucu olarak, şimdiki “krizden” önce sonuç getirmeyen barışçıl protestolar meydana geldi.
Haiti siyasetinde politique de doublure ülkeyi kontrol eden ama etkilerini gizleyen çok çeşitli güç odakları için kullanılır. Haiti, Birleşik Devletler gibi, tek gündemi, hiçbirisinin Haiti halkının gerçek yaşamlarıyla ilgilenmeyen Birleşik Devletler, Kanada ve Fransa’daki zengin ve yabancı yatırımcılara hizmet etmek olan bir hükümet tarafından mahvedildi.
Haitililer kendileri adına konuşamayan kurbanlar değildir. Onlar hükümetin hesap verebilmesini talep ederek sokaklara çıktı. Biz, daha şeffaf ve demokratik yönetim süreçleri talep eden bütün Haiti vatandaşlarıyla dayanışma içindeyiz.
Ayrıca New York Times ve diğer haber bültenlerinin yaptığı haberciliği ülke içindeki gidişatı çevresindeki diğer unsurlarıyla birlikte ele almasını istiyoruz. Haiti ırk olarak egzotik bir ülke değildir, küçük ama önemli bir Karayip ülkesidir. Amerika kıtası genelinde olanların tayin edicisidir. Akademisyenler ve aydınlar olarak sorumlu gazeteciliğin Haiti’deki mevcut mücadeleleleri bildirirken gerçekleşeceğine inanıyoruz.
Cécile Accilien Kansas Üniversitesi’nde Afrika ve Amerika Çalışmaları Bölümü Başkanı, Haiti Çalışmaları Enstitüsü Direktörü ve Latin Amerika ve Karayip Çalışmaları Merkezi’nin direktör yardımcısıdır.
Randal Maurice Jelks Kansas Üniversitesi’nde Afrika ve Amerika Çalışmaları ile Amerika Çalışmaları bölümünde öğretim üyesidir.
[truthout.org’taki orijinalinden Türkçe’ye Ekin Değirmenci tarafından PolitikYol için çevrilmiştir.]
