Küresel çapta gerek hacim gerekse talep açısından en önemli gıda kalemlerinden olan tahılda fiyatlar gerilerken, şeker fiyatları ve et fiyatları da azalış kaydetti.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) küresel gıda fiyat endeksi raporuna göre, gıda fiyatları yıllık bazda yüzde 1,1 azalırken, Tahıl Fiyat Endeksi yüzde 0,5, Şeker Fiyat Endeksi yüzde 4,7 ve Et Fiyat Endeksi yüzde 0,7 geriledi.
Rapora göre, 2024 ve 2025'te dünya tahıl toplam kullanımının 2 milyar 852 milyon tona çıkması ve 2023 ve 2024'e göre yüzde 0,2'lik bir artış göstermesi öngörülüyor. Gıda alım bileşeninde beklenen büyümenin etkisiyle pirinç kullanımının da rekor seviyeye ulaşması öngörülüyor.
Petrol fiyatlarındaki gerilemeyle beraber bunun gıda fiyatları üzerindeki etkilerinin de izlenmeye başladığını kaydeden analistler, düşen enerji maliyetlerinin tarım grubu ürünlerinin fiyatlarında da aşağı yönlü etkiye sahip olabileceğini vurguladı.
Brent petrolün varil fiyatında 2 Eylül haftasında kaydedilen yüzde 7,2'lik düşüş, Ekim 2023'ten bu yana en sert değer kaybı olarak öne çıkarken, geçen hafta 68,5 dolara kadar inerek yaklaşık son 3 yılın en düşük seviyesini test etti.
Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, resesyon endişeleri ile beraber enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle gıda fiyatlarında üretim maliyetlerinin aşağı inebileceği öngörüsünde bulundu.
Ergezen, hacim olarak bakıldığında tahıl ve hububat fiyatlarındaki azalışın, FAO'nun açıkladığı küresel gıda fiyat endeksindeki düşüşün önemli kaynaklarından biri olduğunu söyledi.
Özellikle buğday tarafında Karadeniz Bölgesi'nde ihracatın artış göstermesi ve ABD ile Arjantin'de üretimin yüksek seyretmesinin tahıllar kaleminde fiyatların düşük kalmasını sağladığını belirten Ergezen, tahıl fiyatlarındaki düşüşün en önemli etkenlerinden birinin de artan üretim tahminleri olduğunu kaydetti.
Ergezen, mısır fiyatlarının da düşük kalmasının öne çıktığını ve mısırın yüzde 60'ının sanayi alanında kullanıldığını ifade ederek, mısırdan, biyodizel üretiminde de faydalanıldığı, petrol fiyatlarının düşük kalmasıyla mısır talebinin düşüş gösterdiğini dile getirdi.
Resesyon endişelerinin enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle gıda fiyatlarında üretim maliyetlerini aşağı çekebileceğini kaydeden Ergezen, resesyonun gerçekleşmesi halinde fiyat baskılarının öne çıkabileceğine işaret etti.
'Hava koşulları fiyatları etkileyen en önemli unsur olacak'
Ergezen, geçen sene El Nino hava olayının gündemde olduğunu, bu ay içerisinde de La Nina hava olayının başlamasıyla hava sıcaklıklarının bir miktar düşmesinin beklendiğini vurgulayarak, Güney Amerika, Uzak Doğu ve Hindistan'da üretilen buğday, mısır, şeker, kahve, pamuk ve pirinçte fiyat dalgalanmalarının olabileceğini söyledi.
Şeker, buğday, mısır ve bitkisel yağlar fiyatlarının enflasyonla mücadeleye sekte vurabileceğini belirten Ergezen, bitkisel yağ fiyatlarının son 20 ayın zirvesine çıktığını hatırlattı.
Petrol fiyatlarının gıda fiyatlarına etki etmesi muhtemel
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Rahmi İncekara da petrol fiyatlarının, gıda ve tarımsal fiyatları etkilemesinin iki şekilde ortaya çıktığını belirtti: "İlki, girdi maliyetleriyle ikincisi ise biyoyakıtlar gibi alternatif enerji kaynakları için girdi olarak kullanılan tarımsal ürünlere yönelik taleple açıklanmaktadır."
Biyoyakıtların üretilmesini sağlayan tarımsal ürünlerin üretiminin teşvik edilmesinin özellikle petrol fiyatlarına bağlı olarak tespit edildiğini aktaran İncekara, tarım makinelerinin ve gübrelerin üretiminde kullanılan enerji kaynaklarından biri olması nedeniyle de petrol fiyatlarındaki düşüşün, tarım ürünlerinin maliyetinin azalmasına neden olabileceğini kaydetti.
İncekara, mısır fiyatının, hem biyoyakıt üretiminde kullanılması hem de gübre gibi enerji yoğun bir ham madde gerektirmesi sebebiyle petrol fiyatlarıyla pozitif korelasyon içinde olduğunu vurgulayarak, benzer tepkilerin soya fasulyesinde de ortaya çıkabileceğini söyledi.
Ham petrol fiyatlarındaki düşüşün etanol gibi alternatif yakıt fiyatlarına olan talebi azalttığını belirten İncekara, "Ham petrol fiyatları düştüğünde daha az şeker etanol üretimine gittiğinden şeker fiyatlarında düşüş yaşanabilmektedir" değerlendirmesinde bulundu.
