Yılın ilk 3 ayını kapsayan raporu hazırlayan bianet’in verilerine göre Nisan ayına 28 gazeteci hapishanede girdi. Cumhurbaşkanına hakaretten 53 gazeteci işlem görürken, TCK/TMK’dan 5 müebbet ve 2.229 yıl 6 ay hapis istemi ile yargılama yapıldı. Üç aylık dilimde 49 gazeteci gözaltına alındı, 15 gazeteci ve 2 medya grubuna saldırılar yapıldı.
Bu yılın ilk 3 ayında basına yönelik gerçekleşen saldırıların içte ve dışta tepkilere yarattığını söyleyen bianet’ten Erol Önderoğlu’nun haberinde ayrıca Avrupa Konseyi’nin uzmanlar kurumu olan Venedik Komisyonu’nun ceza kanununda reform istemesine yer verildi.
Basına yöneltilen “casus”, “darbeci”, “terörist” suçlamalarıyla Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Terörle Mücadele Kanunu (TMK) gölgesinde toplamda 5 ömür boyu; 2 bin 229 yıl 6 ay hapis istemi yapıldı.
BİA’nın Ocak-Şubat-Mart 2016 raporunda ortaya konan, ifade ve medya özgürlüğü şartlarının ağırlaşmasını somutlayan Medya Gözlem Raporu beş gazetecinin Venedik Komisyonu’nun eleştirdiği “Cumhurbaşkanı’na hakaret”e dair 299. Maddeden mahkum edildiğini, 22’sine bu maddeden yeni dava açıldığını, sadece Erdoğan’la ilgili olarak 53’ü gazeteci 86 kişinin TCK 125 ve 299. Maddelerden işlem gördüğünü gösteriyor.
Gözaltına alınan gazeteci sayısı 7 kat arttı
Rapor, geçen yılın aynı dönemine göre saldırıya uğrayan gazetecilerin 10’dan 17’ye, gözaltıların 7’den 49’a; mahpus habercilerin 23’ten 28’e; yayın yasaklarının 2’den 5’e; işsizlerin 8’den 185’e çıktığını ortaya koyuyor.
Ağırlıklı olarak Kürt basın emekçileri hedef alınıyor
28 gazeteci ve 10 dağıtımcı Nisan 2016’ya cezaevinde girdi. Gazetecilerin 18’i ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasından; TMK ile TCK kapsamında “örgüt” bağlantılı olarak hapiste bulunuyor.
Aynı konuda 2015’in aynı döneminde 23 gazeteci ve 9 dağıtımcı cezaevindeydi; gazetecilerden 14’ü ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasındandı.
Gazeteciler öldürülüyor, saldırıya uğruyor, tehdit ediliyor
Ocak-Mart 2016 döneminde Tarım TV’de çalışan Gülşen Yıldız, Ankara Merasim Sokak’taki bombalı saldırı sonucu yaşamını yitirdi. 15 gazeteci ve iki gazete aracı saldırıya uğradı, altı gazeteci ve bir çizer ile üç medya organı tehdit edildi; üç sözlü saldırı yaşandı.
Geçen yılın aynı döneminde bir gazete yazarı öldürülmüş, 10 gazeteci saldırıya uğramış ve bir sözlü saldırı yaşanmıştı. Ayrıca, yedi gazeteci ve dört gazete tehdit edilmiş, iki gazetecinin evinde de arama yapılmıştı.
Gazetecilere gözaltı geçen yıla göre 7 kat arttı
Ocak-Şubat-Mart döneminde 49 gazeteci ve medya çalışanı gözaltına alındı. Bir gazeteci zorla ifadeye götürüldü, bir yerel gazeteye baskın düzenlendi. PKK üç gazeteciyi kaçırdı, serbest bıraktı.
Geçen yılın ilk üç aylık periyodunda ise gazetecilere yönelik gözaltı sayısı 7’ydi.
Hem basına hem de siyasilere ‘Hakaret’ cezaları yağdı
Ocak-Mart döneminde TCK’nın 299. Maddesinden yargılanan beşi gazeteci yedi kişiye, 3 yıl 3 ayı ertelemeli olmak üzere toplam 11 yıl 4 ay hapis cezası verildi; 22’si yeni sanık 29’u gazeteci toplam 32 kişi yazı, görüş ve eleştirileri nedeniyle 299. maddeden halen yargılanıyor. İkisi gazeteci toplam 20 kişi beraat etti. Yine 299’dan sekiz gazeteciye yeni soruşturma açıldı; iki gazeteci hakkında takipsizlik kararı verildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde kişilik haklarına saldırıda bulunulduğu iddiasıyla bir milletvekili (Eren Erdem-CHP) 7 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkum edildi.
Muhalefetteki iki parti lideri (Selahattin Demirtaş-HDP; Kemal Kılıçdaroğlu-CHP) hakkında toplam 350 bin TL istemiyle yeni tazminat davası açıldı; 200 bin TL’lik kısmı reddedildi. Bir gazeteci ve bir yönetmene açılan toplam 200 bin TL tutarındaki tazminat davasıysa sürüyor.
Ocak-Mart döneminde 53 gazeteci eski Başbakan (TCK 125/3-a) ve Cumhurbaşkanı (TCK 299) Recep Tayyip Erdoğan’a yayın yoluyla hakaret ettikleri veya Erdoğan’ın kişilik haklarına saldırıda bulundukları iddiasıyla işlem gördü.
Geçen yılın aynı döneminde, Erdoğan’a hakaret ettikleri veya kişilik haklarına saldırdığı gerekçesiyle üç gazeteci ve iki karikatürist eski başbakanlığı döneminde Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret ettikleri iddiasıyla toplam ertelemeli 16 ay 20 gün hapis ve 21 bin TL para cezasına mahkûm edilmişti.
İnternet siteleri, haberler, hesaplar sansürlendi; yayın yasakları çıktı
Ocak-Mart 2016 döneminde 15 site, sekiz medya organı (6 gazete, 1 TV, 1 dergi), 312 URL temelli haber, 200 Twitter hesabı, 33 Youtube, 79 Instagram linki, 3 kitap, 1 panel sansüre uğradı. Beş yayın yasağı kararı çıktı; 2 akreditasyon ayrımcılığı yaşandı; Ayrıca 12 de sansür olayı yaşandı.
2015’in aynı döneminde üç site, iki gazeteci, iki film, bir kitap, iki köşe yazısı, bir resim sansüre uğramış; biri geçici iki yayın yasağı çıkarıldı. Ayrıca en az 17 medya organı da akreditasyon ayrımcılığına uğramıştı.
Hakaretlerden 2 yeni dava açıldı, 2 mahkûmiyet oldu
Ocak-Mart 2016 döneminde üç gazeteci toplam ertelemeli 10 ay hapse ve 7 bin 610 TL adli para cezasına mahkûm edildi, üç gazeteci beraat ederken yedi gazeteciye açılan ceza davaları sürüyor, ikisine yeni ceza davası açıldı.
2015’in aynı döneminde mahkemeler iki gazeteciye toplam 4 bin 420 TL para cezası vermiş, dokuz gazeteci halen yargılanıyordu. Altısı beraat ederken ikisine yeni dava açıldı veya haklarında yeni şikâyet yapıldı.
Basına 3’ü ağırlaştırılmış 5 müebbet, 2.229 yıl hapis istemi
Ocak-Mart 2016 döneminde 40 gazeteci TMK uyarınca 642 yıl hapis istemiyle yargılanıyordu; beş gazeteci beraat ederken ikisi toplam 2 yıl 6 ay hapse mahkum edildi. 18’ine dava düşerken, beşine dava yeniydi. Sekiz gazeteci hakkında TMK’dan yeni soruşturma açıldı veya suç duyuruları yapıldı.
64 gazeteci “örgüt yöneticiliği,” örgüt üyeliği” veya “örgüt örgüte yardım”dan toplam 1.427 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı. Tüm bu suçlamalardan hepsine istenen cezaların toplamı üç ağırlaştırılmış müebbet, iki müebbet ve 2.229 yıl 6 ayı buluyor.
AİHM’den Türkiye’ye ihlal cezaları geldi
Ocak-Mart 2016 döneminde AİHM, altısı gazeteci yedi kişinin açtığı davada Türkiye’yi ifade özgürlüğünü ihlal etmekten toplam 19 bin 090 Avro (yaklaşık 61 bin 088 TL) tazminat ödemeye mahkum etti.
Geçen yılın aynı döneminde Türkiye AİHM’de ikisi gazeteci 18 kişinin açtığı davalarda 22 bin 983 avro (yaklaşık 64 bin 452 TL) maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum edildi.
AYM’de bireysel başvurular
AİHM öncesi “bireysel başvuru” hakkı getirilen Anayasa Mahkemesi (AYM) de, Ocak-Mart döneminde, iki gazetecinin bireysel başvurusunda ifade ve haberleşme özgürlüğünün ihlal edildiğini tespit etti.
AYM, bu dosyada mahkeme gideri olarak 2 bin 27 TL ödenmesine hükmetti. Yüksek mahkeme, 1 tutuklu ile bir hukukçunun başvurusunu reddetti. Üç aylık dönemde altı gazeteci daha mahkumiyet veya tutukluluklarını AYM’ye taşıdı.
Toplamda 174 Basın emekçisi işten çıkarıldı
Ocak-Mart 2016 döneminde 174 gazeteci, köşe yazarı veya medya çalışanı işten çıkarıldı veya işten çıkmak zorunda bırakıldı. Dokuz gazetecinin sunduğu programlar sonlandırıldı; iki uluslararası medya temsilcisine çalışma izni verilmedi.
Geçen yılın aynı döneminde sekiz gazeteci ve medya çalışanı işten çıkarılmış veya bu tercihi yapmak zorunda bırakılmıştı. 2015’in tamamında bu sayı 348’di.
RTÜK’te para cezası sayısı azaldı, ceza miktarı arttı
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Ocak-Mart 2016 döneminde haber, film ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 24 uyarı, 51 para cezası verdi.
Bu dönemde radyo kuruluşlarına 4 uyarı ve 1 para cezası uygulandı. Kurul, Radyo ve TV’lere toplam 9.809.915 TL idari para cezası verdi.
