Suriye’nin kuzeyinde, Türk Silahlı Kuvvetleri ve silahlı muhalif gruplar tarafından yürütülen Fırat Kalkanı Harekâtı’nda dördüncü aya giriliyor.
Harekât kapsamında Kasım ayının ortasından bu yana ise El Bab kasabasının alınması için operasyon yürütülüyor.
El Bab’dan gelen yoğun çatışma haberleri ve son olarak 16 Türk askerinin yaşamını yitirmesi, El Bab’ın harekâtın bugüne kadarki en zorlu cephesi olduğunu ortaya koyuyor.
Askeri açıdan IŞİD’in El Bab’da nasıl bir strateji izleyeceği, siyasi olaraksa bölge ülkeleri ile Rusya gibi aktörlerin tavrı El Bab operasyonunun durumunu etkileyecek gibi görünüyor.
EL BAB NEDEN ÖNEMLİ?
Suriye’de Rakka’dan sonra IŞİD’in elindeki en büyük yerleşim bölgesi olan El Bab, Türkiye sınırına yaklaşık 30 kilometre mesafede bulunuyor.
Kasabanın nüfusunun önemli bir kısmını Sünni Araplar oluşturuyor.
IŞİD, Kasım 2013’te El Bab’ın kontrolünü ele geçirdi. YPG’nin ana gövdesini oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG), kuzeydoğuda bulunan Menbic’i aldıktan sonra El Bab’a ilerlemeyi planladıklarını açıklamış ancak bu operasyon gerçekleşmemişti.
Coğrafi konumu, El Bab’a çok kritik bir kavşak olarak stratejik önem kazandırıyor.
El Bab; Akdeniz kıyısındaki Lazkiye’den başlayarak, İdlib, Halep ve Menbic’ten geçerek Irak’a doğru uzanan M4 otobanının kuzeyden gelen en önemli yollardan biriyle kesişme noktasında yer alıyor. Bu nedenle, Cerablus ile birlikte burası, IŞİD’in başkent olarak ilan ettiği Rakka ve Deyr ez Zor’a giden ana yolun üzerinde bulunuyor.
Bu hat, IŞİD’in yaklaşık 2,5 yıl boyunca kuzeyden militan getirdiği ana güzergah oldu.
Türkiye, IŞİD’i sınırından uzaklaştırmanın yanı sıra Kürt grupların bu kritik kavşağı kontrol ederek Afrin ve Kobani kantonlarını birleştirmelerine engel olmak da istiyor.
ÇATIŞMALAR NEDEN YOĞUNLAŞTI?
Haftalardır süren El Bab operasyonunda çatışmalar yoğunlaşmış durumda.
Bunun nedeniyse TSK birlikleri ve isyancı güçlerin El Bab kasabasına dayanmış olması.
BBC Arapça’dan Mustafa Hamo, “Şimdi sokak sokak çatışma evresi başlıyor” diyor.
Dubai merkezli, Suriyeli muhaliflerin yayın organlarından Orient News TV’nin internet sitesi, El Bab içinden kendilerine konuşan yerel kaynakların, harekatta yer alan muhaliflerin kentteki stratejik Akil tepesini ele geçirdiğini söylediğini belirtti.
Site, bu kaynakların, muhaliflerin böylelikle kasabanın tamamında kontrolü ele geçirmenin önünü açtığını, IŞİD’in de 2014’te kasabayı almadan önce bu tepelerin kontrolünü aldığını söylediğini aktardı.
IŞİD GERİ ÇEKİLECEK Mİ?
IŞİD, Fırat Kalkanı Harekâtı’nın ilk aşamasında Cerablus’ta çekilmeyi tercih etmişti.
Harekâtın ilerleyen evrelerinde Dabık ve El Rai de yoğun çatışmalar yaşanmadan IŞİD’den alınmıştı.
Ancak, IŞİD açısından El Bab, bu bölgelerden daha önemli.
Londra merkezli, muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları İçin Gözlemevi’nin (SOHR) direktörü Rami Abdurrahman BBC Türkçe’ye, çatışmanın yoğunluğunun IŞİD’in tercihine bağlı olacağını söyledi:
“IŞİD eğer savaşmamaya karar verirse Rakka’ya doğru geri çekilir. Ama eğer savaşmak isterse bu yoğun bir savaş olacaktır. El Bab’ı Cerablus’taki gibi kontrol etmek kolay olmaz”.
IŞİD’e bağlı Amaq haber ajansı ve Al Bayan Radyo’yu takip eden, BBC İzleme Servisi’nden Laura Smith, örgütün yayınlarına bakarak bir sonraki savaş stratejisini bilmenin şu an için imkansız olduğunu, buna dair bir emarenin olmadığını söylüyor.
SİVİLLERİN DURUMU ÇATIŞMALARI ETKİLEYEBİLİR
Cerablus’a yönelik kara operasyonu başladığında siviller büyük oranda kasabadan tahliye edilmişti.
Ancak El Bab’da şu anda on binlerce sivilin bulunduğu düşünülüyor.
TSK tarafından yapılan açıklamada ‘Irak Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) yönelik operasyonlarda 67 hedefin TSK’ya ait uçaklarca vurularak imha edildiği, 138 IŞİD militanının da çatışmalarda etkisiz hale getirildiği’ belirtildi.
BBC İzleme Servisi’nden Laura Smith, El Bab operasyonu sırasında IŞİD’in askeri operasyonlarla ilgili açıklamalar yapmakla birlikte bunun yanında, Türk uçaklarının neden olduğu sivil ölümü iddialarıyla ilgili de sık sık açıklama yaptığını belirtiyor.
Smith, “IŞİD, iddia ettiği yıkımı gösteren kısa haberler, görüntüler ve kısa videolar yayımlıyor” diyor.
Suriye resmi haber ajansı SANA ise TSK’nın hava saldırılarında yedi sivilin öldüğünü öne sürdü.
HALEP’TE YAŞANANLAR VE ANKARA-MOSKOVA-TAHRAN ANLAŞMASI NASIL ETKİLEYEBİLİR?
El Bab operasyonun nereye evrileceğini ve olası sonuçlarında, Suriye iç savaşındaki tüm tarafların özellikle de Rusya’nın tavrının önemli payı olacak gibi görünüyor.
El Bab’ın güneyinde Suriye yönetimi güçleri, batısında ise YPG’nin ana gövdesini oluşturduğu SDG bulunuyor.
SDG şu anda El Bab operasyonundan vazgeçmiş görünüyor.
Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi’nin Türkiye ve Ortadoğu uzmanı Aaron Stein, Rusya ve Türkiye’nin El Bab’la ilgili anlaşmaya vardığını düşündüğünü belirtiyor.
ABD gazetesi New York Times’a konuşan Stein, ‘El Bab karşılığına Halep’ diye tanımladığı anlaşma kapsamında, Rusya ve Suriye ordusunun Halep’i, Türkiye’nin ise birlikte hareket ettiği muhaliflerle El Bab’ı alacağını söylüyor.
SOHR’den Rami Abdurrahman, “Bize gelen teyitli bilgiye göre Rusya, Türkiye’ye El Bab’a girmesi için yeşil ışık yaktı” dedi.
BBC Türkçe’ye konuşan güvenlik uzmanı Metin Gürcan ise Rusya’nın bu konuda henüz karar vermediği görüşünde:
“El Bab’da Rusya inisyatifi almış duruyor. Esad mı El Bab’ı kontrol edecek yoksa Özgür Suriye Ordusu mu kontrol edecek? Rusya henüz bu konuda kararını vermiş değil”.
Gürcan, El Bab’la ilgili durumun sahadaki gelişmelerle değil diplomatik olarak belirleneceğini belirtiyor:
“El Bab’la ilgili mevzu, sahadaki askeri gerçeklikle açıklanamaz. El Bab’ın geleceği ve kimin ele geçireceği diplomatik bir sorudur ve bunun da cevabı ve anahtarı Rusya’dadır”.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çarşamba akşamı operasyonla ilgili, “Temenni ederim ki El Bab çok daha uzamadan tamamıyla düşer ve El-Bab’ın kendi insanı, halkı kendi topraklarına yerleşme imkanını bulmuş olur” açıklamasını yaptı.
Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş’un ise El Bab’dan sonraki hedefin Menbic olduğunu söylemesi dikkat çekti:
“Türkiye El Bab operasyonunu inşallah başarıyla sonuçlandıracaktır. Arkasından daha evvel söz verildiği gibi Menbic’teki PYD unsurlarının da o bölgeden uzaklaştırılması sağlanacaktır”.
Nasıl bir yoğunlukta ve ne kadar sürerse sürsün El Bab operasyonu önümüzdeki günlerde, gündemin en önemli maddelerinden biri olacak gibi görünüyor.
