Başkent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şenol Babuşçu ile 2022’de dünyada ekonomik durumu değerlendirip; 2023’te dünyayı nelerin bekliyor olduğunu konuştuk.
2022 yılı için dünya ekonomisini kısaca nasıl yorumlarsınız?
Dünya ekonomisi pandemi ile birlikte olağanüstü bir döneme girmişti. Yeni ekonomik düzen içinde öngörülemeyen bu durum, gelişmiş ülkeler de dahil bütün dünyayı derinden etkiledi. Bunun üzerine Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı da işin tuzu biberi oldu.
Özellikle gelişmiş batı ekonomileri pandemi üzerine bir de bu savaşla derin yaralar aldı. Makroekonomik olarak bu iki olağanüstü olayın etkisi özellikle enflasyon ve büyüme tarafında kendini hissettirdi. Daha önce küçümsenerek çok ciddiye alınmayan enflasyonun, yılın ortalarından itibaren ciddiyeti kavranmaya başlandı. Ancak alınan önlemlerin bu sefer de ülkeleri durgunluğa itmeye başladığı görüldü. Dolayısıyla bozulan dengeler ülkeleri ikileme sürükledi.
Bu noktada dünyada ekonomik sıkıntılara yönelik neler yapıldı?
2022’de dünya genelinde baktığımızda ülkelerin en büyük tehdit olarak enflasyonu gördükleri ve ona yönelik önlem aldıkları görülmektedir. Nitekim genelde en yüksek %10 seviyelerini gören enflasyonun alınan önlemlerle daha yukarı çıkmayacağı izlenimi oluşmaktadır. Ancak enflasyonda oluşan bu seviyelerden istenilen %2-3 seviyelerine düşmesi kolay olmayacak gibi görünmektedir. Yani enflasyonda bir katılaşma bulunmaktadır. Buna bağlı olarak başta ABD ve ardından Avrupa ülkeleri başlattıkları sıkı para politikasını izlemeye devam etmektedir. Bu çerçevede de merkez bankaları faiz artırımlarına devam etmekte ve alınan önlemler korunmaktadır.
SAVAŞ BİTERSE RAHATLAMA OLABİLİR
2023’de dünya ekonomisinde siyasetin nasıl bir yansıması olabilir?
2022’deki yaşanan ikilemin azalmakla birlikte yaşanmaya devam edeceğini düşünüyorum. Rusya-Ukrayna savaşı sona ererse bir rahatlama olabilecektir. Ancak Batılı ülkelerle Rusya arasında gerginliğin daha da artması yaşanan ekonomik sorunları artırabilecek ve derinleştirebilecektir. Bu belirsizlik dünya genelinde ciddi bir risktir. Çünkü ABD ve Avrupa’nın durumu sadece kendini ilgilendirmemektedir. Dünyanın en büyük tüketim grubunu oluşturan ve dünya üretiminde önemli pay sahibi olan bu ülkelerin iyi ya da kötü olması dünyanın geri kalan ülkelerinin de iyi ya da kötü olmasını büyük ölçüde etkilemektedir.
2023 yılında Dünya’da para politikası uygulaması nasıl olabilir?
2023’de ekonomik sorunlar yaşanmaya devam edecektir. Enflasyonda katılaşma belirtileri nedeniyle ülkeler sıkı para politikasını uygulamaya devam edecektir. ABD ve Avrupa Birliğindeki yüksek faiz oranı uygulaması Türkiye gibi istisnalar hariç bütün dünyada uygulanmaya devam edecektir.
BÜYÜME ORANI DÜŞECEK
Büyüme ve enflasyon açısından dünya genelinde 2023 beklentileri neler olabilir?
Dünya ekonomisinde büyüme tarafında sıkıntı yaşanabilir. Nitekim IMF’nin Küresel Ekonomik Görünüm Raporu’nun Ekim sayısının içeriğine baktığımızda, küresel ekonomik büyüme beklentisini gelecek yıl için yüzde 2,9’dan yüzde 2,7’ye düşürdüğünü görüyoruz. Küresel enflasyonun ise 2022 yıl sonu itibariyle yüzde 8,8’ye yükseleceği öngörülürken, 2023 yılında 6,5’e düşeceği tahmin edilmektedir.
Ülke grupları açısından enflasyon ve büyümede ne beklenilebilir?
IMF’nin Raporu’nda yer alan ülke grupları açısından büyüme tahminlerine baktığımızda; gelişmiş ekonomilerin 2023’de ortalama olarak yüzde 1,1’lik bir büyüme düzeyine gerileyeceği öngörülmektedir. Özellikle Euro Bölgesi ve İngiltere’de resesyonun çok açık bir şekilde yaşanması rapora göre kaçınılmazdır.
Gelişmekte olan ülkeler açısından ise, özellikle Çin’in yüzde 4,4 olarak tahmin edilen büyüme oranının Çin ekonomisi için yeterli olmayacağı düşünülmektedir. Rusya’da eksi olması beklenen büyüme ile Rus ekonomisinin resesyon yaşayacağı tahmin edilmektedir.
Büyüme ilgili önemli bir konu da emtia fiyatlarıdır. Pandemi sonrası Rusya- Ukrayna savaşının da etkisiyle ciddi oranda yükselen emtia fiyatları büyüme ile ilgili belirleyici bir alandır. Normal koşullarda emtia fiyatlarının 2023’de talebin yavaşlaması nedeniyle durağan kalma olasılığı yüksektir. Ancak daha önce belirttiğimiz gibi savaşın bitmesi ya da gerginliğin daha da artması emtia fiyatlarını aşağı ya da yukarı yönlü hareket ettirebilecektir.
