CHP’nin engellilere yönelik temel politika önerileri nelerdir?

CHP Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Taşkın, partisinin engellilere yönelik politikalarını anlattı: “Kamu Denetçiliği Kurumu’na engelli denetçi atayacağız. Ayrımcılıkla mücadele yasasını çıkaracağız. Engelli kadınlar, işitme engelliler ve zihinsel engellilerin engelli istihdamından eşit oranda faydalanmaları için gerekenleri yapacağız.”

Çalışma hayatındaki engellilerin yeteneklerine göre istihdam edilmelerini sağlayacağız. Bakım yapan kişileri sigorta sistemine dahil edeceğiz. Kamu ve üniversite hastanelerinde engelli poliklinikleri kuracağız.

CHP Sosyal Politikalar Başkan Yardımcılığı olarak 27 Nisan tarihinde Ankara’da bir Engelliler Çalıştayı düzenledik. Çalıştay vesilesiyle partimizin engellilerin sorunlarına dair temel önerilerini ve bunları nasıl gerçekleştirmeyi düşündüğümüzü yedi başlık etrafında kamuoyuyla paylaşmak istedim. Zira ne yapacağınız kadar nasıl yapacağımız da büyük önem taşımaktadır.

1.Kamuda engellilere yönelik hizmetlerdeki dağınıklığı gidereceğiz

Partimiz engelli sorunlarının çözüm yolunun birlikte politika oluşturmak, birlikte yönetmek ve denetime açık olmak ilkelerinden geçtiğine inanmaktadır. Buradan hareketle kamuda engellilere yönelik tüm hizmetleri tek bir çatı altında toplayacağız. Engelliler alanında çalışan STK’ları da politika oluşturma ve karar alma süreçlerine katacağız. Denetime açık olmak, kamu yönetimi felsefemizin olmazsa olmazlarındandır. Kamu Denetçiliği Kurumu’na en az bir Engelli Denetçi atayacağız. Denetçilik kurumunu engelli uzmanların istihdamıyla güçlendireceğiz.

Ülkemizin iç mevzuatını, BM Engelli Hakları Komitesi’nin Nihai Gözlem Sonuç Raporu doğrultusunda geliştireceğiz. Ayrımcılık türlerinin de tanımlanacağı ayrımcılıkla mücadele yasasını çıkaracağız. Ayrımcılıkla ilgili davalarda ispat yükünü tersine çevireceğiz.

2.Engelli verilerini düzenli olarak güncelleyecek ve kamuoyuyla paylaşacağız

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2011 yılı hane taramasına göre tüm vücut fonksiyonlarından bir veya birkaçını kullanamayanlar ile zihinsel olarak farklı gelişenlerin oranının yüzde 12,60 olduğu görülmektedir. Yani 11 yıl önceki veri hala güncellenmemiştir. Bu veriye göre 84 milyona ulaşan nüfusumuzda 10 milyon 500 bin civarında engelli birey olduğu tahmin edilmektedir. Ailelerini de kattığımızda 40 milyon civarında vatandaşımız engellilik olgusundan doğrudan ve dolaylı olarak etkilendiği görülmektedir. Engellilere dair verileri belirli aralıklarla güncellemek ve kamuoyuyla paylaşmak, en önemli önceliklerimizden olacaktır.

3.Çalışma hayatındaki sorunları gidereceğiz

Kamu ve özel sektörde engelliler için ayrılan kotaları dolduracağız. İktidarın ihmali yüzünden kamuda biriken engelli atamalarını hızla gerçekleştireceğiz. Engelli istihdamı konusunda engelli grupları arasında dengeli bir politika belirlenmesini sağlayacağız. Engelli kadınlar, işitme engelliler ve zihinsel engellilerin engelli istihdamından eşit oranda faydalanmaları için gerekenleri yapacağız. Çalışma hayatındaki engellilerin kendi eğitim, meslek ve yeteneklerine göre istihdam edilmelerini sağlayacağız. “Emeklilikte haksızlığa takılan” engellilerin birikmiş sorunlarını uyumlandırma politikaları ve rapor karmaşasının aşılmasıyla çözeceğiz.

4.Engelli aylıkları, bakım yardımları ve malzeme destekleri enflasyon gerçeğine göre ve hakkaniyetle belirlenecek 

Engelli aylıklarının ve bakım yardımlarının yeterliliği ve aylık bağlama kriterlerinde yaşanan sorunları çözeceğiz. Bakım yapan kişilerin sigorta sistemine dahil edilmelerini sağlayarak emekliliklerini güvence altına alacağız.

5.Sağlık alanında kangrenleşen sorunları gidereceğiz

Engelli bireylerin rahatsızlıkları birçok branşı kapsamakta ve çok boyutlu tedavi gerektirmektedir. Bu nedenlerle kamu ve üniversite hastanelerinde Engelli Poliklinikleri kuracağız. Adil ve etkin bir Sağlık Kurulu Raporları Yönetmeliğini hayata geçireceğiz. Devletin kendi raporuna güvenmemesinden kaynaklanan sorunların bedellerini engellilere ödetmeyeceğiz!

Engellilerin sosyal hayata katılabilmeleri için zorunlu olan tekerlekli sandalye, ortez, protez, işitme cihazı gibi malzemeleri, SUT tebliğine göre ucuz olması kriterine göre değil, kişinin ihtiyaçlarına göre belirleyeceğiz. Bu alanda gördüğümüz malzemeden tasarruf etme çabalarına asla tenezzül etmeyeceğiz. Tıbbi cihaz ve ilaç üretimini stratejik sektör olarak kabul edeceğiz. Teşvik politikalarıyla kaliteli ve yerli üretimi arttıracağız. 

6.Eğitimde fırsat eşitliği önündeki engelleri kaldıracağız

Partimiz için engelliler sorunlarının çözümü, ayni ve maddi yardımların ötesinde, muhtaçlık kültürünün ötesinde neler yapabildiğimizle alakalıdır. Bu bağlamda çok güçlü bir sosyal hizmetler reformu gerçekleştirmenin elzem olduğunu düşünüyoruz ve önceliğimizi buna vereceğiz. Basit bir örnek verelim: Engelli çocuğu olan bir anne için, çocuğunu bırakabileceği bir gündüz bakım evinin veya mola evinin olması ve annenin çocuğunu buraya içi rahat bir şekilde bırakabilmesi her türlü maddi desteğin ötesindedir.

Sosyal hizmet uzmanlarının ve özellikle alanda eğitim verenlerin niteliklerinin ve mesleki tatminlerinin arttırılması için burs ve istihdam garantili bütünleşik bir programı hayata geçireceğiz. Böylece çok geniş bir sosyal hizmet uzmanları istihdamı yaratarak hem istihdama hem de alandaki hizmetlerin kalitesine katkıda bulunmuş olacağız. Bu alandaki istihdamın ve genel olarak bakım hizmetlerinin kadın ve genç istihdamını özellikle arttıracağını da vurgulayalım.

Özel gereksinimli çocukların, örgün eğitim dışında aldıkları rehabilitasyon hizmetini ayda en az 40 ders saatine çıkaracağız. 2016 yılında açıklanmış olan Ulusal Otizm Eylem Planını hayata geçireceğiz. Bakanlığa ait ve bakanlığın ödemesini yaptığı engelli bakım kurumlarında bakım hizmetlerinde kaliteyi arttıracağız. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine yönelik gerçekçi ve sürdürülebilir bir destekleme programı oluşturacağız. Engellilerin eğitim kuruluşlarına kabullerinde ortaya çıkan sorunları net yasal düzenlemelerle ortadan kaldıracağız.

7.Erişilebilirlik ve ulaşım sorunlarını çözeceğiz

Erişilebilirlik sorunlarını BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nde yer alan Evrensel Tasarım İlkeleri doğrultusunda çözeceğiz. Erişilebilirliği yeni yapılan her imalatta zorunlu kılacağız.  Engellilerin kanunla güvence altına alınan ulaşım haklarının uygulanmasını sürekli takip edeceğiz.  ÖTV ve MTV’de yaşanan haksız uygulamaları kaldırıp, adil bir sistem oluşturacağız. ÖTV konusunda suiistimalleri hem araç alımında hem de denetimlerle önleyeceğiz. Engelli ve yakınlarının kullanacakları araçlarda araç alım üst limitini yeniden düzenleyeceğiz.

Bu yazının çıkış noktası, partimizin engelli sorunlarına dair çözüm önerilerini ve bu önerileri hayata geçireceği yöntemi ana başlıklar üzerinden kamuoyuyla paylaşmaktı. Bize göre engeller dışsaldır ve sosyal devletin bu dışsal engelleri ortadan kaldırarak tüm kırılgan guruplar gibi engellilerin de hayata etkin ve eşit katılımlarının önünü açması gerekmektedir. Kısacası bu sosyal politika önerileri lütuf değil, sosyal devletin yükümlülüğüdür. Ve elbette ana hedef, dışsal engelleri ortadan kaldırarak bireyi güçlendirmek, bağımsız ve üretken olarak hayata katılımını sağlamaktır. Tam da bu nedenlerle engellilerle birlikte politika üretmekten, birlikte yönetmekten ve onların denetimlerine açık olmaktan bahsediyoruz.

Not: Yüksel Taşkın, CHP Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı’dır.