Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Fethi Açıkel’in başkanlığındaki CHP Arge – Bilim, Yönetim Kültür Platformu ve CHP Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu yönetimindeki Sosyal Politikalar Genel Başkan Yardımcılığı tarafından “Hakça Bir Asgari Ücret İnsanca Bir Yaşam İçin Zorunluluktur” başlıklı politika notu hazırlandı.
AKP iktidarları döneminde asgari ücret belirleme kriterleri başta olmak üzere yapılan hatalı uygulamaların tespit edildiği politika notunda 16 yıllık AKP iktidarı boyunca bir asgari ücretlinin yaşadığı toplam kaybın 85 bin TL olduğunun altı çizildi. Politika notunda, AKP iktidarının hatalı ekonomik politikaları nedeniyle Türk Lirası’nın Dolar karşısındaki değer kaybının sonucunda, asgari ücrette bir yıl önceye göre dolar bazında %9,7 oranında düşüş yaşandığı vurgulandı.
Politika notunda, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2019 asgari ücret önerisinin 2200 TL olduğu hatırlatılarak, CHP’nin asgari ücret önerisinin kabul edilmesi durumunda asgari ücretlilerin 2.160 TL daha fazla ücret almış olacağı vurgulandı. Politika notunda, CHP’li belediyelerde asgari ücretin 2200 TL olarak uygulanmakta olduğu da belirtildi.
Hazırlanan Politika notundan bazı veriler şöyle:
ASGARİ ÜCRETLİNİN HALİ PERİŞAN
8,5 milyondan fazla yurttaşımız asgari ücret seviyesi ve altında gelirle çalışmaktadır. Her beş çalışandan ikisi, yani 6,7 milyon kişi asgari ücretlidir. Asgari ücretlilerimiz açlık sınırının altında gelirle yaşamaktadır. Pek çok asgari ücretli geçim sıkıntısından dolayı ek iş yapmak zorunda kalmaktadır.
Çalışanların gelirleri enflasyon ve döviz karşısında hızla erimektedir. Asgari ücretliler, temel ihtiyaçlarını karşılamak için kredilere muhtaç hale getirilmiştir. Düşük ücrete ek olarak asgari ücretliler bir de haksız vergiler altında ezilmekte, sosyal desteklerden mahrum bırakılmaktadır. Başta eğitim ve sağlık olmak üzere hak temelli ve ücretsiz sunulması gereken kamu hizmetleri ise günbegün pahalılaşmaktadır.
ASGARİ ÜCRETLİLER BORÇ BATAĞINDA
Asgari ücretin düşük olması ve buna bağlı olarak genel ücretler seviyesinin düşük seyretmesi sebebiyle ülkemizde çalışanlar geçimlerini sağlayabilmek için borçlanmak zorunda kalmaktadır. Merkez Bankası 2018 2. çeyrek Finansal Hesaplar Raporu’na göre ülkemizde hanehalkı borcunun harcanabilir gelire oranı %48 düzeyindedir. Bu oran AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında ise %4,3 düzeyindedir.
AKP İKTİDARINDA ÜCRETLER REEL OLARAK GERİLİYOR
Türkiye’de çalışanlar çok uzun süreler çalışmakta, buna karşılık düşük ücretler elde etmektedir. Asgari ücretin reel olarak gerilemesi emekçilerin karşı karşıya olduğu en büyük sorunlardan biridir. Asgari ücret dolar bazında (ortalama dolar kuru dikkate alındığında) 2017 yılında %10,4; 2018 yılında ise %13,5 gerilemiştir. Enflasyondan arındırılarak bakıldığında reel asgari ücret 2017 yılında %3,5; 2018 yılında ise %5 gerilemiştir. İlk belirlendiğinde dahi bir işçinin geçim ücretinin altında olan net asgari ücretteki bu gerilemeler, hayatın asgari ücretliler için çok daha zorlaştığını ve milyonların hayat pahalılığının altında ezildiğini göstermektedir. Türkiye’de net asgari ücret ABD Doları cinsinden 2008 yılındaki seviyesinin altına inmiştir. Günlük kura bakıldığında 2018 yılı içinde asgari ücretin gerileme oranının %30’u aştığı görülmektedir.
ASGARİ ÜCRETTEN EN FAZLA VERGİ ALAN ÜLKE TÜRKİYE
Türkiye’de verginin yarattığı gelir adaletsizliği en açık şekliyle asgari ücretlilerde görülmektedir. Gelir vergisi, SGK ve işsizlik sigortası asgari ücretten kaynakta kesilmektedir. Bu kesintilere cep telefonu ve İnternet kullanımından alınan KDV ve ÖTV, elektrik, su ve doğalgaz için ödenen vergiler, temel mutfak giderleri ve giyim harcamalarına ödenen KDV başta olmak üzere asgari ücretlilerin ödediği dolaylı vergiler eklenmektedir. Tüm bunlar bir arada düşünüldüğünde asgari ücretlilerin vergi yükünün elde ettikleri gelire oranla çok ağır olduğu görülmektedir. Aynı asgari ücretlinin aylık 150 TL civarında akaryakıt harcaması olduğu varsayılırsa, temel ihtiyaçlarını gidermek için yaptığı harcamalarda ödediği vergiler ve kendi eline geçen ücretten yapılan kesintiler toplamının 2018 yılı itibarıyla eline geçen net ücretin yarısına yaklaştığını söylemek mümkündür. Mevcut vergi politikası ve asgari ücretliler üzerindeki toplam vergi yükü gelir adaletsizliğini de artırmaktadır.
