CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Emek Büroları Genel Koordinatörü Veli Ağbaba, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı öncesi Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk Emeği Sömürüsü Raporunu yayımladı.
Genel Başkan Yardımcısı Ağbaba’nın hazırladığı rapor şöyle:
· Dünya Genelinde 159 milyon Çocuk İşçi bulunmaktadır.
· Dünya genelinde her yıl ortalama 10 -12 bin arasında çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmektedir.
· Türkiye’de çıraklık ve stajyerlik adı altında çocuklar ucuz iş gücü olarak çalıştırılmaktadır.
· Sözde çıraklık ve Stajyerlik adı altında Türkiye’de 1 milyondan fazla çocuğun emeği sömürülmektedir.
· Türkiye’de kayıt dışı olarak çalışan çocuk sayısı 6oo bin civarındadır.
· Türkiye ‘de 2016-2018 yılları arasında en az 190 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiştir.
23 Nisan ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı gelecekte eşitliği, adaleti tesis edecek yoksulluğu ve ölümleri engelleyecek, teknolojinin hayatı kolaylaştırmasında özgür ve yenilikçi bireyler olarak yeni akımlar yeni fikirler üreterek dünyayı yönetecek çocuklara İleri görüşlü bir lider olan Mustafa Kemal Atatürk tarafından armağan edilmiştir.
Ne yazık ki Dünya genelinde 23 Nisan çocuklarımızın pençesine alan eşitsizlik yoksulluk ve ölümlerin pençesinde kutlamaktadır.
Dünya genelinde çocuk emeğinin sömürüsü ve istismarı her geçen yıl daha fazla artmaktadır. Tüm dünya yaklaşık 159 milyon çocuk eğitim hakkından yararlanamamakta ve kötü koşullarda çalışma yaşamına atılmak zorunda kalmıştır. ILO ve UNİCEF verilerine göre dünya da her 10 çocuktan birisi işçi olarak çalışmaktadır.
Çocuk işçiliği nedir
Çocuk işçiliği, çocukların çocukluklarını yaşamaktan alıkoyan, potansiyellerini ve saygınlıklarını eksilten, eğitim hakkından mahrum kalan, fiziksel ve zihinsel gelişimleri açısından zararlı işler olarak tanımlanır.
182 sayılı ILO Sözleşmesi’nin 3’üncü maddesinde tanımlanan en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğine hemen son verilmesi çağrısını yapmaktadır. Bu kategoride yer alan en kötü biçimde ki çocuk işçiliği türleri;
• Çocukların alım- satımı ve ticareti, borç karşılığı veya bağımlı olarak çalıştırılması ve askeri çatışmalarda çocukların zorla ya da zorunlu tutularak kullanılması
• Doğası veya gerçekleştirildiği koşullar itibariyle çocukların sağlık, güvenlik veya ahlaki gelişimleri açısından zararlı olan işlerde çalıştırılması
• Çocuğun özellikle ilgili uluslararası anlaşmalarda belirtilen uyuşturucu maddelerin üretimi ve ticareti gibi yasal olmayan faaliyetlerde kullanılmasıdır.
Dünya genelinde çalışan çocuk işçi sayısı
Dünya çapında 5–17 yaş grubundaki 154 milyon çocuk yani dünyadaki çocuk nüfusunun %11’i çocuk işçi olarak çalışmaktadır. Bu çocuklardan 75 milyonu fiziksel ve zihinsel gelişimlerini olumsuz etkileyen işlerde çalışıyor. Çalışan çocuk işçilerinin 95 milyonunu erkek çocuklar,64 milyonunu ise kız çocukları oluşturmaktadır.
Çocuk işçilerin yüzde 72’si’ tarım, yüzde 16’sı hizmet sektörü, yüzde 12’si ise sanayi sektöründe çalışıyor.
Dünya’da çocuk işçiliği;
Asya ve Pasifik ülkelerinde %9,3, Latin Amerika ve Karayipler’de %8,8, Sahra Altı Afrika’da %21,4 ve Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da %8,4 olarak ölçülmüştür. 78 milyon çocukla Asya’da sayısal olarak en üstte yer almaktadır. Daha sonra Sahra Altı Afrika 59 milyon, Latin Amerika ve Karayipler 13 milyon, Orta Doğu da 9 milyon ile çocuk işçi ile Asya’nın altında sıralanmıştır.
Tüm bunların yanı sıra dünya genelinde her gün yaşanan iş cinayetleri neticesinde ortalama 10-12 bin arası çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmektedir.
Çocuk işçiliği ile mücadele de AB üyesi ülkelerin çabası ise dikkat çekicidir. AB ülkelerinin hazırladığı yasal taslakta çocuk işçiliği ile ilgili şu ifadeler yer almaktadır;
• Çocuk işçi çalıştırılması yasaktır. Gençler için daha elverişli olabilecek kurallar saklı kalmak üzere ve sınırlı istisnalar dışında istihdam edilmek için asgari yaş sınırı, zorunlu eğitimin tamamlanması için belirlenen asgari yaştan daha düşük olamaz.
• İşe alınan gençler, yaşlarına uygun çalışma koşullarında çalıştırılmalı ve ekonomik sömürüye ve emniyetlerine, sağlıklarına veya fiziksel, ruhsal, ahlaki veya sosyal gelişimlerine zarar verme olasılığı bulunan veya eğitimlerini engelleyebilecek her türlü işe karşı korunmalıdır.
AB ülkelerinden; Avusturya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg çocuk işçiliğini tamamen ortadan kaldırmıştır. Almanya, İngiltere ve Fransa’da ise çocuk işçiliğinin var olup olmadığına dair herhangi bir güncel veriye rastlanmamıştır. İtalya yüzde 6,1 ile çocuk işçiliğinin AB ülkeleri arasında en yüksek orana sahip olan ülkesidir.
Türkiye’de çocuk işçilik
Ülkemiz de çocuk işçilerin sayısı her geçen dönem daha da artmaktadır. Türkiye Avrupa Birliğine adaylık sürecinde olan ülkeler ile kıyaslandığında Karadağ Arnavutluk Makedonya Sırbistan’dan sonra en çok çocuk işçiliğine sahip olan ülkedir.
Türkiye’de özellikle mesleki eğitim adı altında çocuk işçilik yasal hale getirilmiştir. Milyonlarca çocuk ‘’çıraklık’’ adı altında ucuz iş gücü olarak kullanılmaktadır.
Türkiye’de 2015 yılında çırak işçi sayısı 245 bin iken şu an hali hazırda çırak işçi olarak çalıştırılan çocuk işçi sayısı 1 milyonu aşmış durumdadır. Ayrıca Türkiye’de yaklaşık olarak 600 bin civarında kayıt dışı çalışan çocuk işçi bulunmaktadır. Türkiye’de ‘’çırak’ ve ’’stajyer’’ adı altında milyonlarca çocuk zorunlu olarak çalıştırılarak emek sömürüsüne maruz kalmaktadır.
Türkiye’de sektörlere göre çalışan çocuk işçilerinin dağılımı;
· Tarım %57,1
· Hizmet %27,1
· Sanayi %15,8 oranındadır.
· Ayrıca Türkiye’de çocukların yoğun olarak Sokakta çalışma adı verilen (çiçek satıcılığı, araba camı silme, geri dönüşüm atıkları toplama, zorlan dilendirilme) gibi iş sahalarında çalışmaktadır.
Türkiye’de çalışma hayatı içerisinde çocuklar çalışırken iş cinayetlerine kurban gitmeye devam etmektedir. Verilere göre 2016 ile 2018 yılları arasında en az 190 çocuk iş cinayetlerine kurban gitmiştir.
2018 yılı
· 14 yaş ve altı 23 çocuk işçi,
· 15-17 yaş arası 44 çocuk/genç işçi toplam 67 çocuk işçi
2017 yılı
· 18’i 15 yaş altında olmak üzere 60’ı çocuk işçi
2016 yılı
· 14 yaş ve altında 18 çocuk işçi;
· 15-17 yaş arasında 45 çocuk/genç işçi olmak üzere toplam 63 çocuk işçi hayatını kaybetmiştir.
Sonuç;
· Türkiye’de çocukların stajyer ve çıraklık adı altında ucuz iş gücü olarak çalıştırılmalarına son verilmeli
· Çocukların maruz kaldığı her türlü sosyal ve psikolojik baskılara önlem olarak ‘’çocuk hakları’’ adı altında ülke genelinde yeni birimler kurulmalı
· 18 yaş altı çocukların çalıştırılmasının önüne geçilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.
