Bilim insanları, insanlığın 'yeni ve tuhaf' bir salgın tehdidiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyardı. Buna göre Kuzey Kutbu'nda donmuş antik virüsler bir gün Dünya'nın ısınan iklimi tarafından serbest bırakılıp büyük bir salgına yol açabilir. Söz konusu 'Metuşelah mikropları'nın ya da diğer adıyla 'zombi virüsleri'nin türleri, yeni bir pandeminin meydana gelebileceğine dair uyaran araştırmacılar tarafından çoktan izole edildi.

Bundan dolayı bilim insanları, antik mikroorganizmaların neden olduğu hastalıkların erken vakalarını tespit edecek bir Arktik izleme ağı planlamaya başladı. Ağ, olası bir salgını kontrol altına almak ve enfekte kişilerin bölgeyi terk etmesini önlemek amacıyla karantina uygulaması ve uzmanlar tarafından tıbbi tedavi de sağlayacak.

48 bin yıllık virüs hala enfekte ediyor

Aix-Marseille Üniversitesi'nden genetikçi Jean-Michel Claverie, 2014'te Sibirya'da canlı virüsleri izole eden ve binlerce yıldır donmuş toprakta gömülü olmalarına rağmen hala tek hücreli organizmaları enfekte edebildiklerini ortaya çıkaran bir bilim ekibine liderlik etti.

Geçen yıl yayınlanan daha ileri araştırmalar, Sibirya'daki yedi farklı bölgeden birkaç farklı virüs türünün varlığını ortaya çıkardı ve bunların kültürlenmiş hücreleri enfekte edebileceğini gösterdi. Virüs örneklerinden biri 48 bin 500 yaşındaydı.

The Guardian'ın aktardığına göre Claverie, şunları dedi: "İzole ettiğimiz virüsler sadece amipleri enfekte edebiliyor, insanlar için herhangi bir risk oluşturmuyordu. Ancak bu, şu anda donmuş halde bulunan diğer virüslerin insanlarda hastalıklara yol açamayacağı anlamına gelmiyor. Örneğin, iyi bilinen insan patojenleri olan poksvirüs ve herpesvirüslerin genomik izlerini tespit ettik."

En acil risk: Donmuş topraklarda madencilik operasyonları

Uzun süreler boyunca sıfırın altında kalan donmuş topraklar, kuzey yarımkürenin beşte birini kaplıyor. Bilim insanlarına göre bazı katmanlar 100 binlerce yıldır donmuş halde.

Claverie geçen hafta Observer'a verdiği demeçte, şunları dedi: "Donmuş topraklarla ilgili en önemli nokta soğuk, karanlık ve oksijenden yoksun olmalarıdır. Bu da biyolojik materyalleri korumak için mükemmeldir. Donmuş topraklara bir yoğurt koyabilir ve 50 bin yıl sonra hala yiyebilirsiniz."

Ancak Dünya değişiyor. Gezegenin Kanada, Sibirya ve Alaska'daki ana rezervlerinin üst katmanları, iklim değişikliğinin Kuzey Kutbu'nu orantısız bir şekilde etkilemesi nedeniyle eriyor. Meteoroloji uzmanlarına göre bölge küresel ısınmadaki ortalama artış oranından birkaç kat daha hızlı ısınıyor.

Ancak Claverie, en acil riski oluşturan şeyin doğrudan donmuş toprakların erimesi olmadığını da sözlerine ekledi: "Tehlike başka bir küresel ısınma etkisinden kaynaklanıyor: Arktik deniz buzunun ortadan kalkması. Bu da Sibirya'da gemicilik, trafik ve endüstriyel gelişimin artmasına olanak sağlıyor. Büyük madencilik operasyonları planlanıyor ve petrol ve cevher çıkarmak için donmuş toprakta büyük delikler açılıyor. Bu operasyonlar, orada hala gelişmekte olan büyük miktarda patojeni serbest bırakacak. Madenciler içeri girecek ve virüsleri soluyacak. Etkileri felaket olabilir."

İnsanlıktan eski virüsler artık 'somut bir tehdit'

Bilim insanları donmuş toprakların en derin seviyelerinde 1 milyon yıla kadar eski virüsler olabileceğini düşünüyor. Yaklaşık 300 bin yıl önce ortaya çıkan insan türünden çok daha 'yaşlı.' Claverie, şöyle devam etti: "Bağışıklık sistemlerimiz bu mikropların bazılarıyla hiç temas etmemiş olabilir ve bu da bir başka endişe kaynağı. Bir zamanlar bir Neandertal'e bulaşan bilinmeyen bir virüsün bize geri dönmesi senaryosu, pek olası olmasa da, gerçek bir olasılık haline geldi." Bu nedenle Claverie ve ekibi, kutup bölgesinde uluslararası bir eğitim ağı olan Arktik Üniversitesi UArctic'le karantina tesisleri kurma ve erken vakaları tespit edip enfeksiyonu kontrol altına almak için tıbbi uzmanlık sağlama planları üzerinde çalışıyor: "Artık somut bir tehditle karşı karşıyayız ve bununla başa çıkmak için hazırlıklı olmamız gerekiyor. Bu kadar basit."
Editör: Altan Sancar