Son alınan kararlar Özal’ın gerçekleştirdiği serbest kambiyo rejimine ters. Ülkeyi 1980 öncesine götürebilecek adımlar. Ki bu kararlar sıkı kur rejiminde bile başarılı olamadı, bugün başarılı olması oldukça zor.
Geçen hafta: BBDK kararları hafta başından itibaren piyasayı salladı, Cuma günü de tam bir kaos yaratarak haftayı kapadı. Herkes birbirine “ne demek istiyorlar?” diye sorarken Cuma gece yarısını buldu. Dolar da her Cuma piyasa kapandıktan sonra ruhani bir şekilde düşme eğilimine girince “Yeni tavşan” beklentisi oluştu. Aylardır yazdığımı bir kez daha yazayım. Son tavşanı KKM ile yediler.
Şimdiye kadar kararların ne olduğunu herkes bir şekilde öğrenmiştir. Geçen haftadan beri iktidarın yapması gereken tek şey sıkı bir faiz artırımı iken dolambaçlı yollarda dolaşmayı seçiyor. TÜFE‘ye endeksli tahvillerde ıskonto oranı ikiye çıktı, kredi vadeleri düştü, kredi karşılıkları arttı, karşılıklarda kullanılan tahvil teminatlarında tahvil vadeleri beş yıl üstü vadeli tahvillere çekildi. Konut kredileri sınırlandırıldı. Cuma günü de döviz varlığı olana kredi kullanma yasağı geldi. 900 bin dolar üstü dövizi veya muadili olanlar para ihtiyacını kredi ile değil dövizini satarak giderecek. Kısa vadede etkilerinin ne olacağı muallak. Orta ve uzun vadede sıkıntı yaratacağını düşünüyorum doğrusu.
Öncelikle döviz tutmanın neden bir vatan hainliği noktasına geldiğini anlayamıyorum. Mevcut iktidar tüm ülkeyi döviz bağımlısı yaptı. “Dolar tutanın eli yanar” dedi. Dövizi olmayan komple yandı yıllardır. Vatandaşın veya şirketlerin döviz dalgalanmasına karşı kendini korumaya alma istekleri son derece normal. Şirketlerin döviz nakit akışı için döviz tutma isteği son derece anlaşılır. Yaşama iç güdüsü kadar doğal bir güdü bu.
Ayrıca, doların nereye çıkacağını bilemiyorsan günü, maliyeti belli olan kredi ile kurtarmak istersin. Yeni kararların kısa vadeli etkilerini kestirmek zor. Pazartesi sabahı nakit akış dengesi için şirketler döviz satışı yapabilir, ithalatçılar yıl sonuna kadar vadeye yaydıkları alışlarını bir iki ay içine çekebilir, vatandaş “bu işin sonrasında, dövizimi çekemeyeceğim” deyip döviz satışına gidebilir ya da yastık altına döviz çekmeyi hızlandırabilir.
Son alınan kararlar Özal’ın gerçekleştirdiği serbest kambiyo rejimine ters. Ülkeyi 1980 öncesine götürebilecek adımlar. Ki bu kararlar sıkı kur rejiminde bile başarılı olamadı, bugün başarılı olması oldukça zor. Türkiye her zaman kredi le büyüyen bir ülke. Kredi hacminin sert durması, ticaretin yavaşlaması, banka karlılıklarının düşmesi orta vadede sıkıntıyı bugünün iki katına çıkarabilir. Borsamız olumsuz etkilenir. Döviz geçici durdurulabilir. Ticaretin, piyasanın durması işsizlik sorununu bir anda artırabilir. Yabancı sermaye zaten kaçtı, yerli sermayenin kaçışına yol açabilir.
Hazır turizm ve yurtdışında çalışanlarımızın getireceği döviz ile döviz fiyatlarının gevşemesi olası iken, yaz rehaveti ile piyasalar nefes alacakken neden bu tür kararlar aldıklarını anlayamıyorum. Sadece zaman kazandılar. İçeriye bu kadar ısrarcı dönmelerinin sebebi, yurtdışından gelecek döviz olanaklarının tamamıyla kapanmış olması diye tahmin ediyorum. Sonbahar ile birlikte bugünün tüm karamsarlığı en az ikiye katlanacak. Haziran seçimi için mecburen 2023 başında tüm bu kararların tam tersini alıp piyasayı bollaştırmak zorunda kalacaklar. Ben iktidarın ekonomik modeline yeni bir isim buldum. ”Beni yak, kendini yak, her şeyi yak” modeli.
Geçen gün iktidar yanlısı bir arkadaşım, “Çok karamsarsın. İyi şeyler oluyor ülkede. Bak Türkiye’de milyoner sayısı artıyor” dedi. Artar tabii. Bakın çok net hesapladım. 2019 yılında 6 bin lira maaşı olan birinin kenarda 400 bin TL si var ise ve bunu dolara, hisseye, bitcoine, altına yatırsa iki yıl içinde “milyonerler” kervanına katılırdı. Gayrimenkulü hiç dahil etmiyorum.
Borsa ortalama iki yılda %180 arttı. Altın gram olarak, %400 arttı, Bitcoin bugün ki çökmüş haliyle bile %400 artışta, dolara yatırmış olsa %300 arttı. Herkes milyoner oldu böylece. Ama iki yıl önce 6 bin lira maaşı ile 850 litre mazot alabilirken bugün 10 bin lira olan maaşı ile 330 litre mazot alabiliyor. Hemen her üründe ciddi satın alma gücü kaybı var. Milyoner olmak iş değil, doyabilmek iş.
BRENT PETROL: Geçen hafta “110 doların altında başlarsa 104 dolara kadar gevşemesi şaşırtıcı olmaz.” demiştik. 110 dolar dayandı. Bu hafta direnç 119 dolar. 111 doların altında başlarsa 105 dolara kadar gevşeyebilir. 119 doların üstünde en az bir hafta kapanış yapmadığı müddetçe tekrar yukarı dönmesi zor.
ALTIN/ONS: Bu hafta da 1800 ve 1785 dolar destek, 1895 dolar direnç. 1820 doların altında aylık kapanış yaparsa işi daha zorlaşır. 1700 doları gözüne kestirmiş gibi ama, bakalım.
Hemen her üründe ciddi satın alma gücü kaybı var. Milyoner olmak iş değil, doyabilmek iş.
DOLAR ENDEKSİ: 103.85 puanın altında kalmadı. Bu hafta kesinlikle altına inmeli yoksa, hedefi 107 – 109 puan arası bir yer. Umalım 103.85 altına gevşeyip kalsın.
ABD 10 YR TAHVİL: %3.04 – 3.25 bandında kaldı. Bu hafta bu banda dikkat etmek gerekir. %3.04 altına inerse biraz soluklanırız. %2,85 hâlen hedefte. %3.26 üstü hepimizi üzer.
DOLAR/TÜRK LİRASI: Tarihi zirve öyle hemen kırılmaz diyorum biliyorsunuz. İki üç haftaya doların 16,40 seviyelerine kadar gevşemesi şaşırtıcı olmazdı. Bu hafta alınan kararlar bunu erkene aldı ama ortalıkta kaos yarattı. Dünya sakinlemiş, ülkeye turizm ve yurtdışında çalışan vatandaşlarımızdan döviz gelmeye başlamış, vatandaş, şirketler tam yaz rehavetine girecekken arı kovanına çomak sokmalarını gerçekten anlayamadım.
Bu hafta nasıl başlar kestirmek zor. 16.35 oldukça kuvvetli bir destek. Altına gelse bile kalabileceğini hiç sanmıyorum. 17.17 ve 17.40 direnç. Şirketler ve vatandaş paniği abartırsa, yaz gelirleri beklenenin üstünde olursa 15.25 hedefe girmiş durumda ama ben zor olduğunu düşünüyorum. Cuma günü açıklanan BBDK kararları, KKM kararları etkisi gösterecek olsaydı doların çoktan 15 lira seviyesine inmesi gerekirdi.
AVRO/DOLAR: 1.0416 çok, çok, çok önemli bir destek. Dikkatli takip edilmeli. Burayı dip yapmaya çalışıyor. Eğer dip ise üç ile beş hafta içinde 1.0850 civarını deneyip sonra tekrar 1.0550 ye kadar kâr realizasyonu yapması gerekir. Sonraki 6 ile 8 hafta arasında da 1.1180 seviyelerine doğru yol alabilir. Ama dediğim gibi 1.0416 altında kalmamak şartıyla. Haftalık dirençleri 1.0635 ve 1.0790.
BITCOIN: Geçen hafta “Bir olasılık da bir müddet 19.650 – 29.000 dolar bandında yatayda kalması.” Tahmininde bulunmuştum. Şimdilik tutunmuş gözüküyor. 19.650 dolar, çok çok dikkatle takip edilmesi gereken bir yer.
DJ: 30.700 puanın üstünde kalabilmesi olumlu. Destek 29.500 direnç, 32.100 puanda.
BİST: 17 Haziran haftası yabancı yine 200 milyon civarı satış yapmış. Hacim yok. Birkaç hisse ile yukarı taşıdılar. Şimdi de sanki her hafta iki üç hisse ile endeksi tutup dört, beş hisseye veriyorlar. BBDK’nın son teminat ve kredi kararları bankaları olumsuz etkileyecektir. 2565 puanın üstünde tutunamazsa ilk desteği 2495 puanda. 2400 puan düzeltme demek. Onun altı, yandı gülüm keten helva. Direnç 2590 puanda.
