Erdoğan’ın siyasi başarısının en önemli dayanağı Makyavelci yanı ağır basan siyasi popülizmidir. İktidarda kalma isteğinde somutlaşan bu bakış açısı amaç için sürekli bir şekilde araçları değiştirmekte. Cemaat, liberaller, Kürt siyaseti. Kimler geldi kimler geçti? Çok sayıda toplumsal grup ya bilerek ve isteyerek ya da konjonktürün zorlamasıyla Erdoğan’ın iktidarda kalma siyasetinin aracı haline geldi. Gelecek ne getirir bilemeyiz. Ama bugünün aracı MHP. AKP iktidarı MHP desteği sayesinde ayakta kalıyor.
İktidar bloğunun bu pragmatik tavrı karşısında muhalefet, özellikle ana muhalefet hep ekonomiyi vurguladı. İnsanları yanlış bilinçten sıyrılmaya, kendi toplumsal statülerini anlamaya davet etti. Kelimenin dar anlamıyla Marksist olmayan, ama geniş anlamda siyaseti ekonomi zemininde kurarak Marx mirasını devam ettiren bu okuma reel siyasette pek de başarılı değildi. Son 18 yılda yapılan tüm seçimlerde Machiavelli Marx’a karşı üstünlük sağladı.
Son iki yıldaki gelişmeler bakımından ise iktidarın muhalefete karşı mutlak üstünlüğünün göreli bir nitelik kazandığı söylenebilir. Artık Machiavelli Marx karşısında o kadar da rahat değil. Mesela son yerel seçimler. En fazla oyu yine AKP aldı. Ama İstanbul ve Ankara gibi büyük metropoller muhalefetin eline geçti.
Peki, Machiavelli için yolun sonu göründü mü? Bu yargıyı dillendirmek için çok erken. Çünkü muhalefet ekonomi, hakikat ve olgu yanlısı. Bu üçlü yaşadığımız dünyada yeterince ikna edici değil. İnsanlar uzun söylevler ve hakikat kanıtlamaları istemiyor. Muhalefet sıkıcı. Kısa vadeli bakış, araçsallık ve kültür siyaseten hala daha popüler. Machiavelli tipi siyasetin Marx tipi siyaset yapma tarzına doğal bir üstünlüğü var bu nedenle. Ama artık Machiavelli de yoruldu. Çünkü yenisiyle değiştireceği araçların sayısı azaldı. Dahası Türkiye’nin krizleri sadece siyasi yaşamla ilgili değil. Şu aralar yaşadığımız üzere kaynakların rasyonel olmayan kullanımı ekonomik hayatı felç ettiğinde araçları değiştirerek amaca giden anlayışı devam ettirmek imkansız hale geliyor. İnsanlar evine ekmek götüremiyor. Bu sorunun çözülmesi lazım. Aksi taktirde Machiavelli’nin Marx’a yenilgisi kesin gibi.
